Cyrk w kinie

16 Kwietnia został ogłoszony Światowym Dniem Cyrku. Tego dnia cyrkowcy, kuglarze i iluzjoniści z całego świata wyjdą na ulice swych miast, organizując spontaniczne pokazy, a także chętnie nauczą podstaw swego fachu. Jaki ma to związek z kinem?

Magiczną wyprawę do świata cyrku odbyli najwybitniejsi twórcy światowego kina, choćby Charles Chaplin ("Cyrk"), Ingmar Bergman ("Wieczór kuglarzy"), Federico Fellini ("La Strada") czy Wim Wenders ("Niebo nad Berlinem").


Gulietta Masina i Anthony Quinn w filmie "La Strada". Fot. materiały prasowe

"Cyrk" (1928). Charlie przez przypadek dostaje pracę w cyrku. Zakochuje się w woltyżerce, uczy się chodzić na linie, trafia do klatki lwa. Ale jego sen o miłości i karierze na scenie się nie ziści: nie zdobywa dziewczyny, a na dodatek zostaje wyrzucony z cyrku. Produkcja nad „Cyrkiem” zbiegła się w czasie ze sprawą rozwodową Chaplina i gwałtownymi atakami ze strony prasy. Poniewierany i ośmieszany Charlie z ekranu obrazuje prawdziwe cierpienie aktora.

"Wieczór kuglarzy" (1953) obraz przełomowy w karierze Ingmara Bergmana, późniejszego twórcy „Persony”, „Szeptów i krzyków” czy „Siódmej pieczęci”. Cyrk „Alberti” przybywa na występy do dużego miasta. Kuglarze są w trasie od kilku lat, żyjąc w coraz większym ubóstwie, chorobach, poniewierce. Właściciel cyrku, Albert Johansson, przed trzema laty opuścił żonę i dzieci. Zmęczony cyrkiem wraca do rodzinnego miasta z nadzieją, że żona go przyjmie.

"La Strada", arcydzieło Federico Felliniego, powstało rok po „Wieczorze kuglarzy”. To opowieść o podróży cyrkowego siłacza i brutala, Zampano i sprzedanej mu przez rodzinę prostej kobiecie, Gelsominie.  Z filmu pamięta się wspaniałą Giuliettę Massinę i Anthony’ego Quinna, pełną emocji muzykę Nino Roty i przyśpiewkę: „Arrivato Zampano! Arrivato Zampano!”, oznajmiającą występ siłacza.


Kadr z filmu "Niebo nad Berlinem". Fot. materiały prasowe

"Niebo nad Berlinem" (1987). W filmie Wima Wendersa po powojennym Berlinie wędrują dwa anioły. Niewidzialni dla ludzi niosą pomoc wszystkim napotykanym samotnym i przygnębionym duszom. Odwiedzają czytelnię, wytwórnię filmową, cyrki. Jeden z nich zakochuje się w Marion - cyrkowej akrobatce i podejmuje decyzję, by stać się człowiekiem i związać się z tą samotną, rozpaczliwie pragnącą czyjegoś uczucia kobietą.

A w księgarniach można znaleźć niewielkich rozmiarów książeczkę (nie tylko dla dzieci) "Cyrk". To absolutny rarytas - magia cyrku została zaklęta w książce ilustrowanej klasycznymi pracami mistrzów polskiego plakatu. Autorami dzieł, udostępnionych do publikacji przez Muzeum Plakatu w Wilanowie, są: Bohdan Bocianowski, Czesław Borowczyk, Antoni Cetnarowski, Roman Cieślewicz, Marek Freudenreich, Wiktor Górka, Janusz Grabiański, Maciej Hibner, Hubert Hilscher, Leszek Hołdanowicz, Jan Lenica, Jan Młodożeniec, Marek Mosiński, Józef Mroszczak, Waldemar Świerzy, Henryk Tomaszewski, Jerzy Treutler i Maciej Urbaniec.