Gangsterzy i filantropi

Nowela I.
Gangster o pseudonimie "Profesor" organizuje napad na karetkę wożącą codzienny utarg do banku. Precyzyjnie ustala najdrobniejsze szczegóły akcji, a członkowie jego bandy przechodzą systematyczne szkolenie. Ale napad kończy się fiaskiem. Przypadkowi złodzieje kradną koło z samochodu "Profesora". Gangsterzy z łupem wpadają w ręce milicji.
Nowela II.
Anastazy Kowalski, pechowy laborant, zostaje zwolniony z pracy. Załamany, wstępuje do baru. W roztargnieniu wkłada do kieliszka z wódką alkoholomierz. Zostaje wzięty za inspektora i przekupiony łapówką. Od tej chwili codziennie odwiedza warszawskie restauracje, a widok jego alkoholomierza budzi strach ajentów. Pieniądze brane od restauratorów zapewniają Anastazemu i jego rodzinie dostatnie życie. Ustawiczne picie wódki rujnuje mu zdrowie. Zaczyna więc chodzić po barach z wagą, na której ostentacyjnie waży serwowane mu porcje. Ajenci dochodzą jednak do wniosku, że działalność Anastazego jest bardzo kosztowna. Po wspólnej naradzie gwałtownie podnoszą poziom usług gastronomicznych. Stołeczne restauracje stają się teraz wzorem dla Europy. Tajemniczy inspektor nie jest już straszny, zostaje zdemaskowany. Film kończą sceny z dwóch procesów. Gangsterzy z pierwszej noweli otrzymują zasłużony wyrok, a Kowalski wychodzi na wolność. Nigdy nie podawał się za inspektora. Restauratorzy bezinteresownie czynili mu darowizny. Gdy pławi się w szczęściu, otrzymuje wezwanie do urzędu podatkowego.
Satyryczny obraz rzeczywistości początku lat sześćdziesiątych. Bałagan i przypadek nie pozwalają przewidzieć skutków najprostszych działań. Polska rysuje się jako kraj drobnych kombinatorów popełniających nieuczciwości przy zachowaniu pozorów legalizmu.