Porażająca "Głowa byka"

Wyjątkowego pecha miała Agnieszka Holland, kandydując w tym roku do nieanglojęzycznego Oscara. I nie tylko dlatego, że czarnym koniem w tej kategorii od początku było irańskie "Rozstanie". Jest okazja, by zobaczyć kolejny, po znakomitym izraelskim „Przypisie”, film z tej samej kategorii, czyli belgijską „Głowę byka” Michaëla R. Roskama – pokazują ją właśnie telewizja Ale kino!.

Zrealizowany za niewielkie pieniądze debiut jest filmem wybitnie nieoscarowym, ale robi wrażenie porażające. Opowiada historię Jacky`ego, socjopatycznego osiłka z belgijskiej prowincji, który zajmuje się hodowlą bydła, lecz jako człowiek też zdaje się skazany na żywot bydlęcy. Faszeruje zwierzęta hormonami, by szybciej przybierały na wadze, a jednocześnie w domowym zaciszu sam szprycuje się testosteronem. Tajemnicę stojącego za tym kompleksu męskości poznajemy w retrospekcjach z dzieciństwa. Tymczasem gdzieś w tle prowadzi Roskam inne watki: obserwujemy działalność mafii mięsnej czy odwieczne flamandzko – walońskie napięcia. Zaplecione jest to wszystko niezwykle misternie, ale film jest tak przytłaczający, że nie pozwala się smakować. Tak ponurego, przesyconego naturalizmem obrazu wsi i jej mieszkańców nie dał nawet Bruno Dumont w swojej słynnej „Flandrii”. Roskam, w przeciwieństwie do francuskiego reżysera, nurza swoich bohaterów w gnoju i nie próbuje ich stamtąd podnosić. To my musimy sami się ubrudzić, wyciągając do nich rękę - dopiero wtedy możemy dostrzec w bohaterze istotę ludzką, zredukowaną wcześniej do postaci mięsa przez samczy, ksenofobiczny świat.   


Matthias Schoenaerts w filmie "Głowa byka", fot. Ale Kino+

W nowych filmach belgijskich podoba mi się właśnie ta szorstkość w sposobie traktowania bohatera. Na tamtejszym kinie od lat kładzie się podwójny cień braci Dardenne, nic więc dziwnego, że młodsze pokolenie twórców próbuje po swojemu interpretować słowo humanizm. Widać to choćby w rubasznych komediach belgijskich, jak „Boso, czyli na rowerze” albo "Hasta la Vista!" – dowiadujemy się z nich, że dla pokazania koszmarnego dzieciństwa czy niepełnosprawności nie trzeba uderzać wyłącznie w sentymentalne tony czy przestrzegać kanonu politycznej poprawności. W „Głowie byka” mamy do czynienia z bohaterem od początku odrzucającym, którego trudno do końca rozgrzeszyć, nawet mając świadomość wspomnianej traumy. Postać Jacky`ego uczłowiecza przede wszystkim ekstremalne aktorstwo Matthiasa Schoenaertsa. Warto zapamiętać to nazwisko - gdyby filmom nieanglojęzycznym przyznawać osobne Oscary za role, młody Belg mógłby pokonać samego Roberta Więckiewicza.