Elia Kazan

Amerykański scenarzysta, reżyser teatralny i filmowy, producent, pisarz. Urodzony w Turcji, w rodzinie anatolijskich Greków, w 1913 wraz z nią emigrował do USA. Ukończywszy studia dramatyczne na Uniwersytecie Yale przez osiem lat pracował jako aktor, w 1932 związał się z lewicującym Group Theatre, gdzie debiutował także jako reżyser teatralny. Nabyte tam doświadczenie spożytkował na Broadwayu, zdobywając pierwszą z trzech nagród prestiżowych nagród Tony za reżyserię w 1947. W tym samym roku założył wraz z Lee Strasbergiem słynne Actors Studio, przez które przeszła czołówka amerykańskiej sceny i filmu, wśród nich grono młodych wykonawców, zawdzięczających swoje kariery zawdzięcza Kazanowi jak Marlon Brando i James Dean. Jako reżyser filmowy zadebiutował w 1945, już dwa lata później zdobywając Oscara za reżyserię filmu „Dżentelmeńską umowę” (1947). Twórca najważniejszych amerykański filmów lat 50., łączący umiejętność prowadzenia aktorów (21 nominacji do aktorskich Oscarów!) z wyczuciem psychologii postaci i częstokroć drażliwej problematyki społecznej. Do czołowych dokonań Kazana z tego okresu należą: „Tramwaj zwany pożądaniem” (1951, cztery Oscary i osiem nominacji, w tym za reżyserię, nagroda za reżyserię w Wenecji), „Na nabrzeżach” (1954, osiem Oscarów, w tym dla filmu roku i za reżyserię oraz cztery nominacje, Srebrny Lew w Wenecji), „Na wschód od Edenu” (1955, nagroda w Cannes, nominacja do Oscara za reżyserię). Osobne miejsce w artystycznym dorobku Kazana zajmują ekranizacje jego powieści, zwłaszcza „Ameryka, Ameryka” (1963, nominacje do Oscara dla filmu roku, za scenariusz i reżyserię), „Układ” (1969) i „Goście” (1972). Cieniem na artystycznej karierze twórcy kładzie się jego zaangażowanie w czasach maccartyzmu i zeznania przed Komisją ds. Działalności Antyamerykańskiej, obciążające kolegów z branży, co spowodowało oprotestowanie przyznania mu Oscara za całokształt działalności artystycznej w 1999.