Edward Zajiček. Człowiek - instytucja

„Treść, natężenie i częstotliwość oporów, na które napotyka kierownik produkcji współczesnego normalno-nakładowego filmu fabularnego pozwala na porównanie jego pracy (pod względem stopnia trudności) do pracy menedżera kierującego średniej wielkości przedsiębiorstwem przemysłowym o zróżnicowanym i zmiennym profilu wytwórczym. (...). Być może kierownik produkcji nie traci tyle czasu na narady i konferencje, które stanowią stały element działań jego kolegów w innych dziedzinach gospodarki i kultury. Natomiast, aby sprostać wymaganiom swojego zawodu, musi pracować w myśl zasady: rzeczy niemożliwe załatwiam natychmiast, na cud trzeba trochę poczekać. Być może czas oczekiwania można by jeszcze skrócić lub nawet wyeliminować, gdyby kierownik produkcji wiedział wcześniej, jakiego cudu się od niego oczekuje.”


Edward Zajiček, fot. TVP

  Te słowa napisał w artykule dla „Magazynu Filmowego SFP”  Edward Zajiček, człowiek – legenda, człowiek - instytucja, żywa pamięć polskiego filmu. Wykładowca Szkoły Filmowej w Łodzi, który jako pierwszy napisał historię polskiej kinematografii od strony prawnej, instytucjonalnej i anegdotycznej jednocześnie.  

Zajiček jest jednym z najdłużej działających pracowników polskiej kinematografii, gdyż związany jest z nią od … 1 lutego 1945 roku. W latach 1945-46, czyli w latach kształtowania się systemu  polskiej produkcji filmowej, był kierownikiem Bazy Produkcyjnej Wytwórni Filmowej Wojska Polskiego w Krakowie. W latach 1949-50 szefował Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie, natomiast w latach 1970-72 był dyrektorem ekonomicznym kinematografii. Kilkakrotnie był szefem  produkcji zespołów filmowych: "Syrena" (1955-56), "Iluzjon" (1956-67), "Kadr" (1972-74). W latach 1974-77 pełnił funkcję  doradcy Ministra Kultury i Sztuki. Wiele lat wykładał na PWSFTviT w Łodzi (1961-79 i od 1989), w latach 1989-96 pełnił funkcję prorektora uczelni. W latach 1980-2006 był wykładowcą Wydziału Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, a w latach 1980-86 pełnił funkcję dziekana Wydziału.

Edward Zajiček  to autor - pionier wielu prac z zakresu historii gospodarczej kinematografii oraz ekonomiki i organizacji produkcji filmowej. Napisał wiele artykułów o historii polskiego filmu i o zawodach filmowych. Obok imponującego zbioru faktów i liczb, profesor w swoich tekstach przytacza barwne anegdoty, zachowując pamięć o ludziach, filmach, wydarzeniach ważnych i pozornie błahych.



Najsłynniejsza z książek profesora (obok dwutomowego opracowania „Praca i film”) to „Poza ekranem. Polska kinematografia w latach 1896-2005”, wydana w 2009 przez Studio Montevideo i Stowarzyszenie Filmowców Polskich.  Pierwsze wydanie tego unikatowego podręcznika do historii polskiej kinematografii  ukazało się na początku lat 90. Kilka lat temu profesor uznał, że do historii tej należy dopisać prolog (stąd cofnięcie się do początków kina na ziemiach polskich) oraz rozdział najnowszy – który symbolicznie kończy się uchwaleniem Ustawy o kinematografii i wyborem pierwszego dyrektora narodowego polskiego instytutu filmowego. „(...) dzięki 'Poza ekranom' udało mi się dobrze prześledzić drogę Zespołów Filmowych od spółdzielczych idei Startu do własnych doświadczeń Zespołu X', pisał w liście do autora Andrzej Wajda. „Myślę, że ta walka o samorządność była najprawdziwszym działaniem i jest jedyną odpowiedzią na dręczące dziś wielu pytanie: - Jak to jest możliwe?”.

Panie Profesorze! Redakcja Portalfilmowy.pl i "Magazynu Filmowego SFP" składa Panu najserdeczniejsze życzenia zdrowia i wszelkiej pomyślności.