Andriej Tarkowski

Rosyjski reżyser i scenarzysta. Wywodził się z rodziny artystycznej, jego ojciec był cenionym poetą, on sam wszechstronnie uzdolniony muzycznie i plastycznie, przerwał studia arabistyczne, by uczestniczyć w kilkunastomiesięcznej wyprawie geologicznej na Syberię. W latach 1954-61 studiował reżyserię we WGIK-u pod kierunkiem Michaiła Romma, średniometrażowy film dyplomowy „Mały marzyciel” (1961) przyniósł mu nagrodę na festiwalu etiud w Nowym Jorku. Zadebiutował w kinie filmem „Dziecko wojny” (1961, Złoty Lew w Wenecji, nagroda za reżyserię w San Francisco), by wkrótce podejmując się realizacji filmu o losie artysty-indywidualisty narazić się na polityczne szykany. „Andriej Rublow” (1969, nagroda w Cannes) musiał czekać dwa lata na zgodę na rozpowszechnianie. Wysoko ceniona ekranizacja powieści Stanisława Lema „Solaris” (1975, nagroda jury w Cannes) poprzedziła refleksyjne „Zwierciadło” (1975) – oparty na własnej biografii filozoficzny traktat o miejscu artysty w społeczeństwie. Po nakręceniu filmu „Stalker” (1979, nagroda w Cannes) według prozy braci Strugackich Tarkowski – w wyniku konfliktu między własną postawą twórczą i ideologią sztuki lansowaną przez władze ZSRR – zdecydował się na emigrację, pozostając wierny w swojej twórczości dotychczasowym pasjom („Nostalgia” 1983, nagroda za reżyserię w Cannes, „Ofiarowanie” 1986, nagroda jury w Cannes, nagroda BAFTA dla filmu zagranicznego). Zmarł na raka, pozostawiając obszerny tom rozważań krytyczno-teoretycznych o tematyce filmowej i filozoficznej.