Polskie "Zabawki" w nowojorskim Museum of Modern Art

Dokument Andrzeja Wolskiego o zabawkach i zabawach towarzyszących dzieciom w czasach socjalizmu będzie pokazywany w Museum of Modern Art (MoMA) podczas wystawy "Century of the Child: Growing by Design, 1900-2000".

Wystawa jest pierwszym na tak dużą skalę przeglądem XX-wiecznego designu dla dzieci. Gromadzi prace zarówno z obszarów luźno związanych z tematyką zabawy (architektura szkolna, szpitale dziecięce), jak i projekty placów zabaw czy odzieży, zabawki, meble, książki dla dzieci.Tytuł wystawy nawiązuje do wydanej w 1900 roku książki "Stulecie dziecka" szwedzkiej pisarki i pedagog Ellen Key, w której zawarła swoje wizje i poglądy dotyczące wychowania dziecka w XX wieku. Według niej "stulecia dziecka" powinno się charakteryzować poszanowaniem jego praw, okazywaniem mu zaufania i pozostawieniem całkowitej swobody, dopóki dziecko nie narusza prawa innych.


Kadr z filmu "Zabawki" ("Toys"), na zdj. Andrzej Dudziński, fot. Andrzej Adamczak

Dokument Andrzeja Wolskiego to opowieść o upolitycznieniu każdej dziedziny życia, szarości i siermiężności. Narratorami w filmie są zarówno ludzie kultury, jak i polityki, współtwórcy współczesnych losów Polski - Lech Wałęsa, Jan Lityński, Henryk Wujec. O tym, jak polskie dzieci ery komunizmu za pomocą patyków i drutu uczyły się samodzielnego myślenia opowiadają m.in.: grafik Andrzej Dudziński, poeta Tomasz Jastrun, pisarka Dorota Masłowska, aktor Wojciech Pszoniak. Ich wspomnienia z dzieciństwa przeplatane są materiałami archiwalnymi z Wytwórni Filmów Fabularnych i Dokumentalnych czy Filmoteki Narodowej. Przedstawiają one zabawy dzieci w powojennych ruinach, socrealistyczne zabawki, którymi działacze partyjni obdarowywali młodzież, importowane cuda techniki. Z braku zabawek w Polsce Ludowej rozwinęło się majsterkowanie. Do pokolenie dorastającego w tym czasie skierowany był  program telewizyjny "Zrób to sam": prowadzący Adam Słodowy (nazywany polskim McGyverem) pokazywał, jak z kawałka blachy, drutu albo nakrętek od butelek zbudować nową zabawkę lub proste urządzenie elektryczne.

Twórca dokumentu, reżyser i dokumentalista Andrzej Wolski, na stałe mieszka we Francji. Jest współautorem  scenariusza do nominowanego do Oscara w 1991 roku filmu fabularnego "Europa Europa" w reżyserii Agnieszki Holland. Ważnymi filmami w jego dorobku są: "Culture Monthly" (1985) - historia Instytutu Literatury w Maisons-Laffitte, portret Józefa Czapskiego "Czapski" (1985), "Emissaires" (1987) - dokument, w którym Jan Nowak-Jeziorański, Jerzy Lerski i Jan Karski, trzech kurierów ujawnia nieznane fakty o ich misjach wojennych w Londynie, "Moi, Gombrowicz" (1989) - seria wywiadów, w których Witold Gombrowicz wypowiada się na temat współczesnych tendencji w sztuce i przy okazji wyjawia swoje fobie i prowokacje, "Jan Lebenstein - dziennik samotnika" (2000).

Film "Toys" został zrealizowany przez Instytut Adama Mickiewicza w cyklu "Przewodnik do Polaków".