Grek Zorba

Basil, trzydziestoletni pisarz cierpiący na niemoc twórczą, przyjeżdża z Anglii do Grecji, kraju swoich przodków, by uruchomić na nowo otrzymaną w spadku po ojcu podupadłą kopalnię węgla brunatnego. W Pireusie, oczekując na prom, którym chce się dostać na Kretę, przysiada się do niego robotnik Alexis Zorbas, który oferuje pomoc, przedstawiając się jako kopalniany specjalista. Zaprzyjaźniają się, zamieszkują razem i wspólnie oddają się wszelakim urokom życia. Zorba mimo podeszłego wieku, cierpień i wielu dramatycznych przeżyć zachowuje optymizm. Nieco nieśmiały Basil wzdycha do młodej atrakcyjnej wdowy, a przepełniony szczególną radością życia Zorba do madame Hortense. Uczuciowe perypetie nie kończą się jednak dla obu mężczyzn najlepiej, podobnie jak wspólny interes. Następuje „piękna katastrofa”. Nie pozostaje im zatem nic innego jak wspólny, radosny taniec. „Bez odrobiny szaleństwa nie można normalnie żyć” – stwierdza Grek Zorba, a jego angielski przyjaciel akceptuje ten pogląd.

Efektowna ekranizacja bestsellerowej powieści Nikosa Kazandzakisa dokonana przez wybitnego greckiego reżysera Michaela Cacoyannisa, autora m.in. „Elektry” (1962), „Dnia, w którym wypłynęła ryba” (1967), „Trojanek” (1971). To bez wątpienia jedno z najbardziej naładowanych pozytywną energią, afirmujących radość życia, wbrew tragicznym doświadczeniom, dzieł w historii kina. W tryskającego egzystencjalną energią tytułowego bohatera wcielił się Anthony Quinn. W aktorskim koncercie uczestniczy ponadto iście międzynarodowa ekipa: Anglik Alan Bates, grecka gwiazda Irene Papas oraz – wyróżniona Oscarem – rosyjska emigrantka Lila Kedrova. Oscarem ponadto uhonorowano: Vassillisa Photopoulosa za najlepszą scenografię oraz Waltera Lassally'ego za najlepsze czarno-białe zdjęcia. Członkowie Amerykańskiej Akademii Filmowej nie dostrzegli wprawdzie wspaniałej muzyki Mikisa Theodorakisa, ale motyw z „Greka Zorby” stał się szybko jednym z najbardziej rozpoznawalnych tematów filmowych na całym świecie.