Stalker

Po wizycie kosmitów pozostał na Ziemi duży obszar zwany Strefą. Choć jest skażony i trudno dostępny, ludzie starają się do niego dostać, bo wierzą, że w szczególnym miejscu Strefy – Komnacie - spełniają się najskrytsze marzenia. Pewnego dnia przewodnik Stalker prowadzi do Strefy kolejnych chętnych – Pisarza i Profesora. Wędrując przez wyludniony teren, pośród szczątków broni i wraków pojazdów pancernych, uczestnicy wyprawy prowadzą filozoficzne dysputy. Profesor skłania się do rozważań o istocie bytu, Pisarz rozprawia o sensie istnienia sztuki. Po przejściu ostatniego odcinka długiej, krętej drogi – tunelu podziemnego o nazwie „maszynka do mięsa” - wędrowcy stają wreszcie u progu Komnaty. Stalker zachęca ich do przekroczenia jej progu. Mówi, że nie muszą wymyślać marzeń, wystarczy, że przypomną sobie swoje życie Ale ani Pisarz, ani Profesor nie podejmują ryzyka poznania prawdy
o własnych ukrytych pragnieniach, a więc o sobie. Jeden z nich chce zniszczyć Komnatę, ale Stalker powstrzymuje
go słowami: „Ludziom nie pozostało już nic prócz wiary, po cóż więc ją niszczyć?”.

Ostatni film Andrieja Tarkowskiego nakręcony w Związku Radzieckim jest swobodną adaptacją powieści Arkadija
i Borysa Strugackich „Piknik na skraju drogi”.
Z pierwowzoru literackiego pozostał na ekranie wątek wędrówki do Strefy i postać Stalkera - wyraziciela wiary
w możliwość spełniania się marzeń, podzielanej przez ludzi usiłujących dotrzeć do Komnaty. Z wiarą skonfrontowana jest tu Nauka, którą uosabia Profesor, i Sztuka - domena Pisarza. Jednak koniec końców to każdy z nas wykuwa swój los mocą wiary, potęgą rozumu i siłą wyobraźni. Komnata nie istnieje na zewnątrz, nosimy ją w sobie, trzeba ją tylko odkryć, a więc odbyć „podróż do Strefy”... wgłąb siebie.
Taka interpretacja „Stalkera” jest tylko jedną z możliwych i nie sięga do wszystkich warstw podłoża intelektualnego filmu, pełnego odniesień filozoficznych i religijnych. Na tym podłożu Tarkowski wzniósł niepokojącą wizję futurologiczną i w ten sposób powstało dzieło niezwykłe, ambitne, trudne w odbiorze, ale nie pozwalające o sobie zapomnieć nawet wiele lat po wyjściu z kina.