Emir Kusturica

Serbski reżyser, scenarzysta, aktor i muzyk. Urodzony w zlaicyzowanej rodzinie bośniackich muzułmanów, wychowywał się w wieloetnicznym Sarajewie, gdzie w 1972 dostał rolę w filmie „Walter broni Sarajewa” Hajrudina Krvavaca. Po ukończeniu wydziału filmowego FAMU w Pradze (1978), podjął pracę w telewizji w Sarajewie. Zadebiutował filmem „Czy pamiętasz Dolly Bell?” (1981), wyróżnionym Złotym Lwem dla debiutanta w Wenecji. Już drugi film „Tata w podróży służbowej” (1985) przyniósł mu Złotą Palmę w Cannes i nominację do Oscara. Uznany za odnowiciela jugosłowiańskiego kina, w swoich filmach ukazuje bałkańską wielokulturowość w rozmaitych jej przejawach, prowadząc jednocześnie gorzki rozrachunek z powojenną historią Jugosławii, wzbudzając tym wiele kontrowersji – zarówno natury politycznej, jak i artystycznych. Poświęcony temu filmu „Underground” (1995) został nagrodzony drugą Złotą Palmą w Cannes, lecz negatywny rezonans, jaki wzbudził zwłaszcza w krajach dawnej Jugosławii, skłonił Kusturicę do oświadczenia, że rezygnuje z dalszej pracy filmowca. Zajął się wówczas muzyką, początkowo we współpracy z Goranem Bregoviciem, którego kompozycje złożyły się na przebojowy soundtrack „Undergroundu”, następnie współpracując z zespołem „Zabranjeno Pušenje/No Smoking Orchestra” i koncertując z nim w Europie i na świecie. W 1998 wrócił za kamerę, kręcąc filmy fabularne („Czarny kot, biały kot” 1998 – Srebrny Lew za reżyserię w Wenecji, „Życie jest cudem” 2004 – nagroda w Cannes, „Obiecaj mi” 2007) i dokumentalne „Super 8 stories” 2001, „Maradona by Kusturica” 2008), które wprawdzie nie dorównują poprzednim dokonaniom, ale nadal wywołują kontrowersje wokół zawartej w nich oceny przemian politycznych i historii najnowszej byłej Jugosławii. Kusturica chętnie występuje jako aktor, zarówno we własnych produkcjach, jak i w filmach innych reżyserów („Wdowa świętego Piotra” 2000 Patrice’a Leconte, „Podwójny blef” 2002 Neila Jordana, „Kryptonim Farewell” 2009 Christiana Cariona).