Mój przyjaciel Iwan Łapszyn

Obraz życia na radzieckiej prowincji w połowie lat 30., widziany oczami dziecka i wspominany po 50 latach. Narrator był mieszkańcem przepełnionego mieszkania komunalnego, w którym poszczególne pokoje zajmowały całe rodziny. Wśród mieszkańców jest dziennikarz Chanin, stopniowo tracący swój entuzjazm dla zachodzących wokół przemian, a także Iwan Łapszyn, naczelnik miejscowej milicji, ścigający gang niejakiego Sołowiowa. Oddany swej pracy Łapszyn, często ryzykujący życiem, targany bywa namiętnościami i wątpliwosciami: jak to się dzieje, że mimo tak ciężkiej jego pracy poziom przestępczości nie maleje? Na domiar wszystkiego Łapszyn zakochuje się w Nataszy Adaszowej – aktorce, która przyjechała na gościnne występy. Dlaczego kobieta odrzuca jego uczucie?

„Mój przyjaciel Iwan Łapszyn” Aleksieja Germana w zasadzie pozbawiony jest fabuły. Od przykuwającej uwagę historii ważniejszy jest obraz epoki, filmowanej przez reżysera: to początki Wielkiej Czystki, narodziny stalinizmu w jego najokrutniejszych przejawach. Żaden obraz, zarejestrowany kamerą (według wzorców francuskiej Nowej Fali, nowość w kinie radzieckim, ciągle rządzonym przez ludzi Breżniewa) nie niesie jednoznacznie politycznego przesłania, jednak całość tworzy poruszający obraz społeczeństwa pod presją, oszukiwanego przez władzę i inwigilowanego przez jej organy. Świata, gdzie dysonans między rzeczywistością i jej budowanym przez propagandę obrazem jest coraz bardziej wyraźny. Scenariusz filmu „Mój przyjaciel Iwan Łapszyn” powstał w 1982 roku, został skierowany do produkcji dwa lata później, lecz gotowy film czekał na premierę ponad dalsze dwa lata, stając się jednym z czołowych dzieł czasu pierestrojki. Andriej Takowski określił go filmem radzieckim i postradzieckim zarazem, największym dokonaniem rodzimej kinematografii.