Aguirre: gniew boży

Hiszpanie regularnie grabili i pustoszyli kraj Inków. Indianie, by się bronić, wymyślili baśń o krainie złota Eldorado. Miała być ona położona wśród niedostępnych bagien, u źródeł Amazonki. Pod koniec 1560 roku z peruwiańskich równin wyruszyła wielka wyprawa hiszpańskich poszukiwaczy przygód. Na jej czele stanął Gonzalo Pizarro. Jedynym świadectwem po wyprawie jest dziennik mnicha Gaspara de Carvajal. Czterdziestoosobowa część ekspedycji, wysłana przez Pizarro na zwiady, odłączyła się i zbuntowała wobec hiszpańskiego królestwa, wybierając własnego cesarza i wyznaczając na mijanych terenach nowe, tworzone przez siebie państwo. Motorem poczynań renegatów stał się Lope de Aquirre, szalony, podstępny, żądny władzy i bogactwa konkwistador, który o sobie mówił „jestem wielkim zdrajcą, jestem Bożym Gniewem”. Peruwiańska dżungla, ogromna wilgoć, brak żywności, choroby, wrogo nastawieni tubylcy – wszystko to spowodowało, że wyprawa po złote runo do mitycznego Eldorado nie mogła się udać.

Pierwszy głośny – znakomicie przyjęty na świecie – film niemieckiego reżysera. Kręcono go w ekstremalnych warunkach. Do ogromnych upałów, wysokiej wilgoci, klęsk żywiołowych, które nękały ekipę w peruwiańskiej dżungli, należy dodać nieustanne kłótnie między reżyserem a Klausem Kinskim, wcielającym się w Aguirre – tytułowego bohatera, zręcznego manipulatora, owładniętego żądzą sławy, władzy i bogactwa szaleńca, który – jak wyznaje – chce „inscenizować historię, tak jak inni inscenizują sztuki teatralne”. To ulubiony aktor Wernera Herzoga, stworzył później jeszcze kilka znakomitych kreacji w jego filmach („Woyzeck”, 1979; „Nosferatu wampir”, 1979; „Fitzcarraldo”, 1982; „Cobra Verde”, 1987). Herzog uwielbia pokazywać jednostki skłócone ze światem w sytuacjach ekstremalnych, wydobywać z nich skrajne emocje. „Aguirre, Gniew Boży” jest tego klinicznym przykładem. Wizjonerskie kino niemieckiego reżysera wspomagają tu epickie zdjęcia Thomasa Maucha oraz hipnotyczna muzyka zespołu Popol Vuh.