Gdyby regulamin festiwalu w Gdyni przewidywał nagrodę za najbardziej zaskakującą wypowiedź, faworytem do niej byłby Krzysztof Zanussi. Przed pokazem rekonstrukcji cyfrowej „Barw ochronnych” – powiedział, że zrobił ten film… lewą ręką!
- Scenariusz napisałem w samolocie, lecąc z Australii do Warszawy. Zdjęcia realizowaliśmy bardzo szybko, bo już zaczynały opadać liście z drzew, a na ekranie miał być przecież letni studencki obóz naukowy. Na planie miałem wrażenie, że "Barwy ochronne" powstawały praktycznie bez mego udziału, że moja rola ograniczała się do wskazania miejsca dla kamery, a aktorzy grali tak jak sami chcieli. Tak chyba kręci się dzisiaj niektóre telenowele. Doprawdy, to jest film zrobiony lewą ręką – mówił wczoraj w Gdyni Krzysztof Zanussi.
Zbigniew Zapasiewicz i Piotr Garlicki w "Barwach ochronnych", fot. Kino RP
Publiczność przyjęła to oświadczenie ze zrozumiałym niedowierzaniem i uśmiechem wiedząc, że "Barwy ochronne" zostały zrobione perfekcyjnie, a odtwórcy głównych ról – Zbigniew Zapasiewicz i Piotr Garlicki – stworzyli wybitne kreacje, w czym zapewne jednak swój udział miał także reżyser. Ten zaś już całkiem serio opowiedział młodym ludziom na widowni, nie pamiętającym czasów PRL, że kłopoty z „Barwami ochronnymi” - metaforą fasadowej demokracji w schyłkowej Polsce gierkowskiej – nie polegały na w gruncie rzeczy nieistotnych ingerencjach cenzury. Zaczęły się na dobre po ukończeniu zdjęć, gdy występująca w roli epizodycznej wybitna aktorka teatralna Halina Mikołajska wstąpiła w szeregi Komitetu Obrony Robotników wspierającego ursusko-radomski, brutalnie spacyfikowany przez władzę protest przeciw podwyżkom cen. Dzięki godnym Zagłoby fortelom reżysera udało się ocalić sceny z jej udziałem przed usunięciem z filmu.
"Barwy ochronne", fot. Kino RP
Po raz drugi Zanussi musiał użyć fortelu, gdy władza chciała wbić klin między niego a Andrzeja Wajdę, który w tym czasie nakręcił głośnego, antystalinowskiego „Człowieka z marmuru”. Władza tępiła ten film jeszcze bardziej niż "Barwy ochronne". Chcąc udowodnić opinii publicznej, że Zanussiego ma po swojej stronie, próbowała zmusić go do odebrania na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku – z rąk swego przedstawiciela – Złotych Lwów, właśnie za "Barwy ochronne". Bój z władzą wygrał Zanussi. „Oglądałem w telewizji transmisję z wręczania nagród. Kiedy zapowiedziano, że niestety nie mogłem przybyć na uroczystość, publiczność, która doskonale orientowała się, o co w tym wszystkim chodzi, nagrodziła mnie burzą oklasków, jakiej nigdy nie słyszałem odbierając nagrody” – wspominał twórca „Barw ochronnych”.
"Barwy ochronne", fot. Kino RP
- Powrót do tego filmu po latach, przy robieniu rekonstrukcji cyfrowej, był dla mnie o tyle trudny, że nie towarzyszył mi w nim nieżyjący autor zdjęć Edward Kłosiński. Staraliśmy się uszanować to, co zrobił, a jednocześnie wykorzystać nową gamę barwną, jaką stwarza technika komputerowa. Natomiast ułatwiała nam pracę przystawalność zdjęć Edwarda do tej techniki. Zapis cyfrowy wyróżnia się bowiem doskonałą ostrością zdjęć, podobnie jak obiektywy krótkoogniskowe, którymi nakręciliśmy większość „Barw ochronnych” – powiedział specjalnie dla serwisu portalfilmowy.pl Krzysztof Zanussi.