Krwawa niedziela

Północnoirlandzkie Derry. Unionistyczny rząd we współpracy z władzami brytyjskimi prowadzi kontrowersyjną politykę, której sednem jest zwiększenie zaangażowania militarnego na terenie kraju. Wydane zostały dyrektywy, według których każdy Irlandczyk podejrzany o terroryzm może zostać internowany, a wszelkie zgromadzenia publiczne czy demonstracje są zakazane, co stanowi prawdziwą pożywkę dla działalności radykalnej IRA. Sytuacja polityczna jest wyjątkowo napięta. Na 30 stycznia 1972 roku katolicka część społeczeństwa zaplanowała pokojowy marsz, który miał przejść ulicami Derry, protestując przeciwko polityce rządu oraz domagając się przywrócenia praw i swobód obywatelskich. Na jego czele stanąć miał charyzmatyczny członek parlamentu Ivan Cooper. Nie w smak było to władzy, która przy pomocy brytyjskich żołnierzy (w tym komandosów) postanowiła stłumić demonstracje, wyłapując chuligańskie grupki. Sytuacja wymknęła się spod kontroli, w ruch poszła ostra amunicja, tłum ogarnęła panika. Ulice Derry spłynęły krwią, a tragiczne wydarzenie, w wyniku którego zginęło 14 uczestników marszu, zapisało się w historii jako „Krwawa niedziela”.

Urodzony w angielskim Cheam Paul Greengrass na temat swojego filmu obrał wydarzenie, które położyło się cieniem na historii jego ojczyzny II połowy XX wieku. Reżyser w bardzo odważny sposób podszedł do sprawy, prezentując stanowisko zgoła odmienne od reprezentowanego przez brytyjski rząd, obarczając tym samym winą za masakrę na ulicach Derry swoich rodaków. Akcja filmu zamyka się w jednym dniu, owym feralnym 30 stycznia, od porannych przygotowań do demonstracji po dramatyczną konferencję prasową, na której odczytane zostały nazwiska ofiar. Do zobrazowania tragicznych wydarzeń Greengrass przyjął niemal paradokumentalną, reportażową poetykę, pozwalając niejako widzowi na współuczestnictwo. Stąd zastosowanie takich zabiegów formalnych, jak kamera z ręki (co robi szczególne wrażenie w momencie strzelaniny i wybuchu paniki) czy kręcenie jedynie przy naturalnym świetle. To wstrząsające historyczne świadectwo docenione zostało m.in. podczas Berlinale, gdzie zdobyło wspólnie ze „Spirited Away: W krainie Bogów” (2001) Złotego Niedźwiedzia. Po krótkiej przerwie na produkcję komercyjną (pierwsza część przygód Jasona Bourne’a) „Lotem 93”(2006) Greengrass powróci do kina zaangażowanego.