Lekcja Fausta

Wychodząc z praskiego metra, Faust otrzymuje ulotkę z zaproszeniem do teatru, wyrzuca ją, ale identyczną znajduje w swojej skrzynce pocztowej. Następnego dnia odnajduje miejsce wskazane na ulotce, wchodzi za kulisy teatru, w garderobie znajduje egzemplarz „Fausta” Goethego i kilka kostiumów średniowiecznego czarodzieja. Zakłada jeden z nich, maluje twarz, próbuje nauczyć się roli. Jednak na scenie, przed publicznością, nie potrafi wydusić słowa. Próbuje uciec, ale okazuje się więźniem roli Fausta. Ze sceny przechodzi do alchemicznego laboratorium. Korzystając z czarnej magii tworzy i ożywia Golema, ale niezadowolony z osiągniętego efektu – niszczy go. Wówczas pojawia się anioł z sugestią, by zaniechał czarnej magii. Z kolei diabeł namawia do zgłębiania jej tajników. Wchodzi służący z wiadomością, że na zewnątrz czeka dwóch mężczyzn. Jeden okazuje się Bogiem, drugi – Mefistofelesem. Kogo wybierze Faust?

Drugi, po „Coś z Alicji” (1988), pełnometrażowy film Jana Švankmajera, sięga po wątki faustowskie, wszechobecne w kulturze. „Lekcja Fausta” korzysta z poematu Goethego, dramatu Marlowe’a, baletu Gounoda, a nawet komiksu – nie mówiąc już o doświadczeniach bliskiego twórcy teatru lalkowego. Wszystkie te tropy składają się na opowieść o współczesnym Everymanie, ulegającym diabelskim pokusom i wpadającym w zastawioną przez Mefistofelesa pułapkę. Okazuje się pionkiem w cudzej grze. Czyjej? Jeśli pójść zgodnie z logiką sennego marzenia – a jest to trop niejako naturalny, zważywszy przynależność Švankmajera do grona praskich surrealistów – odkryje się w otoczeniu bohatera wiele symboli, nawiązujących w równym stopniu do kondycji współczesnego człowieka, jak i systemów społecznych, w których przyszło mu żyć. Niezależnie od wniosków płynących z „Lekcji Fausta” zwraca uwagę swobodne łączenie rozmaitych technik animacji, głównie z arsenału filmu lalkowego, z żywą akcją, co stanie się od tej pory znakiem firmowym Švankmajera.