Hanna Kramarczuk – o sztuce życia i życiu w sztuce

Przez całe zawodowe życie była związana z Telewizją Polską, współpracowała także z ZDF oraz Arte. W 1986 roku została uhonorowana Złotym Ekranem ’85 w kategorii film dokumentalny i reportaż, a trzy lata później Nagrodą Prezesa Komitetu ds. Radia i Telewizji. Ma na swym koncie także liczne nagrody festiwalowe przyznane jej m.in. w Monte Carlo, Tampere, Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Zakopanem.

Festiwalowy żywot rozpoczęła – zrealizowanym wspólnie z Haliną Miroszową – dokumentem „Tyś nam obiecał ziemię sprawiedliwą” (1982), nagrodzonym Brązowym Lajkonikiem na 22. Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie. Ten przejmujący film pokazywał dramatyczne koleje losów rdzennych mieszkańców Mazur po II wojnie światowej. Z kolei „Życie zamknięte na kłódkę” (1984), uhonorowane Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Tampere (1984), to opowieść o wzajemnym niezrozumieniu i wiele lat trwającym konflikcie pomiędzy ludźmi mieszkającymi w małej miejscowości gdzieś w Polsce. Z jednej strony starsza kobieta mieszkająca wraz z chorą córką w dużym, zrujnowanym pałacu, z drugiej – niezbyt mile do nich nastawieni mieszkańcy wsi.

Przepiękną, a zarazem przejmującą opowieścią o samotności jest „Chłopiec z wyspy” (1994). Ten dokument o 12-latku mieszkającym z rodzicami na wyspie leżącej w środkowym biegu Wisły, 140 km od Warszawy, bez prądu, telewizji, sąsiadów, przyniósł Kramarczuk Brązowego Smoka na 31. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie. Samotni, wyobcowani, pozostawieni samym sobie czują się bohaterowie – nagrodzonych Grand Prix na Ogólnopolskim Przeglądzie Form Dokumentalnych „Bazar” w Poznaniu (1998) – „Żywicielek” (1996), niegdysiejsi pracownicy upadłych pegeerów (Państwowych Gospodarstw Rolnych).

Solidnie doświadczona przez los jest także bohaterka dokumentu „Ballada o Lampart Dorocie” (1988), samotna stara kobieta, żyjąca w górach, z dala od ludzi. Ale dla niej antidotum na trudy egzystencji stało się malarstwo. Ten przepiękny portret ludowej artystki został nagrodzony Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Telewizyjnych w Monte Carlo (1989). W ogóle dokumenty poświęcone artystom stanowią ważną część dorobku filmowego tej reżyserki. „Oddaj widły!” (1984) przyniosły jej na Przeglądzie Filmów o Sztuce (1984) statuetkę Srebrnego Pegaza, a „Kto wybiera samotność” (1986) – dwa lata później – Nagrodę Publiczności. Filmem o sztuce jest także ostatni dokument Kramarczuk – zrealizowany wspólnie z Joanną Gospodarczyk – „Czas przeszły niezapomniany” (2007), nagrodzony na MFF „Żydowskie Motywy” w Warszawie (2009). Jego bohaterami są mieszkańcy Izraela, którzy choć niemal całe życie spędzili poza Polską, „ocalają od zapomnienia” rodzimą poezję, recytując wiersze Juliana Tuwima, Juliusza Słowackiego czy Czesława Miłosza.

Hanna Kramarczuk jest autorką ponad pół setki dokumentów. Bardzo różnorodnych, zarówno pod względem treści, jaki i formy. Z „Marią Wiśnios ze wsi Rataje” (1984) w jej filmografii sąsiaduje „Sztuka Tajów” (1987), z „Cmentarzami Ziemi Obiecanej” (1992) – „Pośmiertny triumf Władysława Strzemińskiego” (1993), z „Opowieściami o trzech paniach Potockich” (2006) – „Generał polskich nadziei… Władysław Anders” (2007). Warto zerknąć na filmy tej reżyserki, jeśli natkniecie się Państwo na nie w programie telewizyjnym. Gorąco zachęcam!