James Whale

Reżyser angielsko-amerykański, także malarz i rysownik. Jeden z pionierów filmowego horroru.

Urodził się 22 lipca 1889 roku w Dudley – zmarł 29 maja 1957 w Hollywood. Zanim związał się z kinematografią – początkowo jako aktor – imał sie różnych zawodów, był malarzem, dekoratorem, rysownikiem gazetowych komiksów. Początkowo grywał na scenach londyńskich, szybko jednak – w 1929 roku – przeniósł się na Broadway.

Reżyserią zainteresował się dzięki Howardowi Hughesowi, który zaproponował mu funkcję reżysera dialogów przy swoim filmie „Hell's Angels” (1930). Samodzielnie zadebiutował w tym samym roku – ekranizacją własnego spektaklu – „Kres wędrówki” („Journey's End”). Ogromną popularność i uznanie przyniósł mu kolejny film – adaptacja głośnej powieści Mary Shelley – „Frankenstein” (1931) z Borisem Karloffem w roli tytułowego monstrum. Od tej pory zaczął kręcić niemal wyłącznie horrory, szybko stając się jednym z największych mistrzów gatunku. Najlepszym tego dowodem: „Stary mroczny dom” („The Old Dark House”, 1932), „Niewidzialny człowiek” („The Invisible Man”, 1933) wg słynnego opowiadania H.G. Wellsa, czy „Powrót Frankensteina” („Bride of Frankenstein”, 1935). Kiedy w połowie lat trzydziestych nieco zmalało zainteresowanie horrorami, uwagę skierował w stronę innych gatunków, kręcąc – z powodzeniem – musicalowy „Statek komediantów” („Show Boat”, 1936), komediową „Przygodę nad Paryżem” („The Great Garrick”, 1937) czy – utrzymanego w poetyce filmów płaszcza i szpady – „Człowieka w żelaznej masce” („The Man in the Iron Mask”, 1939). W 1941 roku wycofał się z kina i poświęcił malarstwu, jednak stany depresyjne, w które często wpadał, doprowadziły go do samobójczej śmierci.

Był sprawnym rzemieślnikiem kina, dobrze czującym się w różnych gatunkach filmowych, preferował jednak horror, którego okazał się prawdziwym mistrzem. Ekspresjonistyczna stylizacja, duszna atmosfera, przełamywana jednak elementami humorystycznymi, świetne aktorstwo, to główne cechy kina Jamesa Whale.