Dlaczego miecz koronacyjny polskiego króla leży na strychu zamku w Szwecji, a pierwodruki polskiego astronoma Mikołaja Kopernika, stoją na półkach w bibliotece Uppsali? Jak do tego doszło, że w Sztokholmie są królewskie zbroje z Polski, a w kościołach na szwedzkiej prowincji biją polskie dzwony?

W XVII wieku Szwecja stała się krajem bogatym i potężnym, do tego stopnia, że historycy określa go mianem Złotego Wieku. Przyczyniły się do tego sukcesy na polach walki w niemal całej Europie. W Wojnie Północnej (1563-1570) z Dania i Norwegią, Wojnie Trzydziestoletniej (1618 -1648), w która wyniszczyła Niemcy i Holandię. Wojnę z Polską określa się mianem „Potopu” (1655-1660), który zrujnował kraj nad Wisłą.

Żołnierze Karola X Gustawa Wazy grabili wszystko co wpadło im w ręce, a zawłaszcza dzieła sztuki. Elementy architektoniczne z warszawskich rezydencji, w tym nawet płytki podłogowe, były ładowane na barki, które płynęły przez cały Bałtyk, aby w Szwecji ozdobić kościoły i szlacheckie pałace. Niektóre barki były przeładowane i zatonęły w pobliżu Warszawy. Pamięć o zatopionych skarbach stała się miejską legendą.

Film „Uratowane z Potopu” opowiada historię rzeźb leżących na dnie Wisły przez 350 lat. W czasie trzyletniej naukowej ekspedycji zorganizowanej przez Uniwersytet Warszawski na podstawie źródeł historycznych ustalono położenie jednej z zatopionych barek. Grupa naukowców, której członkami byli reżyserzy filmu Marcin Jamkowski i Konstanty Kulik, wydobyła setki cennych elementów architektonicznych. Odnalezione skarby są jedynymi zachowanymi pamiątkami architektury XVII-wiecznej Warszawy. Staną się częścią wystawy Muzeum Warszawy.

„Uratowane z Potopu” to dokument kreatywny o podróży w przeszłość pełnej przygód, która mierzy się z mitem zatopionych skarbów. Dzięki zastosowaniu animacji 2D oraz inscenizacjom, ujęciom współczesnym oraz wywiadom z bohaterami zanurzamy się w historię odnalezionych skarbów. A one mają nam dużo do powiedzenia. Głos w filmie zabierają eksperci z Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Armii w Sztokholmie, z Biblioteki Królewskiej Karolina Rediviva w Uppsali oraz z Muzeum Historii Polski, Muzeum Warszawy i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Premiera "Uratowanych z Potopu" na Zamku Królewskim w Warszawie, fot. Arkana Studio.

Film prowokuje do rozpoczęcia otwartej dyskusji na temat własności dzieł sztuki ze wspólnej historii Europejczyków. Autorzy nie mają roszczeń, a koncentrują się na poszukiwaniu rozwiązania, które pozwoli na wspólne korzystanie z dóbr ponad granicami i historycznymi konfliktami. Rozwiązania stanowiącego część kulturalnego dziedzictwa zjednoczonej Europy.

Obraz miał już swoją uroczystą premierę na Zamku Królewskim w Warszawie. Producentką filmu jest Dorota Roszkowska (Arkana Studio). Obraz powstał w koprodukcji z TVP 2, Muzeum Warszawy, Mazowieckim Funduszem Filmowym oraz Instytutem Adama Mickiewicza. Film został dofinansowany przez Polski Instytut Sztuki Filmowej oraz program Kreatywną Europę (program Media).