fot. letsceefilmfestival.com
Márta Mészáros – między Budapesztem a Warszawą
Márta Mészáros – znakomita reżyserka węgierska, często współpracująca z naszą kinematografią, wieloletnia członkini Stowarzyszenia Filmowców Węgierskich , jak i Stowarzyszenia Filmowców Polskich 19 września obchodzi swoje urodziny.
Márta Mészáros urodziła się w Budapeszcie 19 września, ale tak naprawdę nie wiadomo którego roku. Sama w swoich wspomnieniach „Ja, Marta…” (1998), wydanych przez „Twój Styl”, napisała: „Nie wiem dokładnie, kiedy się urodziłam. Wielu ludzi twierdzi, że w trzydziestym pierwszym, inni mówią, że w trzydziestym drugim. Kiedy natomiast trzy lata temu dotarłam do Frunze i odnalazłam dokumenty, to okazało się, że urodziłam się w trzydziestym czwartym. Tak więc, nie wiadomo dokładnie, w którym momencie, między trzydziestym pierwszym a trzydziestym czwartym rokiem, urodziłam się". Jest córką znanego rzeźbiarza i działacza komunistycznego László Mészárosa. W 1936 roku wraz z rodzicami wyjechała do Kirgizji, gdzie spędziła dziesięć lat.

Absolwentka Wydziału Reżyserii moskiewskiego WGIK-u. Po ukończeniu studiów rozpoczęła pracę w budapeszteńskim studiu kroniki filmowej, a następnie w wytwórni filmów dokumentalnych w Bukareszcie. Związała się ze znakomitym reżyserem węgierskim  Miklósem Jancsó. Jej dwaj synowie – Nyika i Miklós Jancsó – skończyli studia operatorskie i często pracowali na planie jej filmów. Po rozwodzie z Jancsó wiele lat była życiową partnerką Jana Nowickiego, który pojawiał się – najczęściej w głównych rolach – prawie w każdym z jej filmów (m.in. „Dziewięć miesięcy”, 1976; „One dwie”, 1977; „Jak to w domu”, 1978; „Sukcesja”, 1980; „Anna”, 1981; „Dziennik dla moich dzieci”, 1982; „Rewizor”, 1983; „Dziennik dla moich ukochanych”, 1987; „Czerwony kapturek i wilk”, 1989; „Dziennik dla mojego ojca i matki”, 1990; „Embrion”, 1993; „Siódmy pokój”, 1995; „Córy szczęścia”, 1999; „Mała Vilma. Ostatni dziennik”, 2000; „Niepochowany”, 2004).

Jako reżyserka, a także scenarzystka filmów fabularnych zadebiutowała w 1968 roku „Dziewczyną”, która przyniosła jej nagrodę na festiwalu w Valladolid. Znaczące laury przypadły na kolejne lata. „Adopcja” (1975) uhonorowana została Złotym Niedźwiedziem w Berlinie, a „Jak w domu” (1978) Srebrną Muszlą w San Sebastian. W filmach tych reżyserka konsekwentnie przedstawia silne, samodzielne kobiece bohaterki zmagające się z kolejami losu, pokonujące stojące na ich drodze przeszkody. Od 1982 roku zaczęła kręcić bardzo osobiste filmy, u których podstaw stały dramatyczne dzieje jej rodziny. Jej „Dzienniki” miały silny rys autobiograficzny, ale były jednocześnie świeżym spojrzeniem na rzeczywistość polityczną.

Wiele filmów Márty Mészáros powstało w koprodukcji z kinematografią polską, m.in. „Córy szczęścia”, „Niepochowany”. Często współpracowała z polskimi operatorami – Piotrem Sobocińskim, Piotrem Wojtowiczem, Piotrem Sobocińskim Jr., scenarzystą Maciejem Karpińskim, kompozytorami –   Zygmuntem Koniecznym i Janem Kantym Pawluśkiewiczem , scenografką Haliną Dobrowolską, dekoratorką wnętrz Anną Wunderlich, kostiumolożką Elżbietą Radke. Na planie jej filmów pojawiało się wielu naszych aktorów, m.in. Beata Fudalej, Anna Polony, Ewa Dałkowska, Ewa Telega, Jan Frycz, Olaf Lubaszenko, Lesław Żurek, a nawet sam Piotr Skrzynecki. Sama reżyserka w swej kolekcji festiwalowych trofeów posiada również liczne laury z festiwali w Gdyni, Łagowie, Łodzi, Bydgoszczy, Tarnowie. Można rzec, Márta Mészáros znakomita reżyserka węgiersko-polska i wierna przyjaciółka naszego kraju. W jednym z ostatnich wywiadów, na pytanie, czy śni po polsku, odpowiedziała: „Teraz już po węgiersku. Ale latami śniłam po polsku. Wie pan, ja kocham Polskę”.
Jerzy Armata / SFP  19 września 2019 15:39
Scroll