MKiDN prowadzi nadzór właścicielski nad działaniami państwowych instytucji filmowych: firm producenckich, wytwórni filmowych i przedsiębiorstw usługowych. Ich ilość corocznie maleje – zgodnie z ogólnymi programami prywatyzacyjnymi w Polsce, a także założeniami ustawowymi. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 26 a punkt 3 cyt. Ustawy z 1987 r. Instytucje Filmowe miały być skomercjalizowane lub zlikwidowane do 31.12.2010 r.; obecnie termin ten przedłużono do 31.12.2012 r. Na przekształcenia oczekuje w 2011 więc 11 państwowych przedsiębiorstw kinematografii. Przed wejściem w życie nowej ustawy o kinematografii w 2005 roku i utworzeniem PISF, mechanizm dotowania przedsięwzięć filmowych ze środków resortu kultury był realizowany w tzw. Agencjach (Scenariuszowej, Produkcji Filmowej, Dystrybucji Filmowej) – już zlikwidowanych sukcesywnie do 2009 r. W ramach przekształceń włączono kilka lat temu np. Studio Filmowe im. Karola Irzykowskiego w strukturę Wytwórni Filmowej „Czołówka” w Warszawie, zaś z dniem 1.01.2010 r. połączono „Czołówkę” z Wytwórnią Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie. Tym samym WFDiF powiększyła swój majątek o kolejny Zakład: WF Czołówka. Ponadto Minister Skarbu Państwa podpisał akty komercjalizacyjne trzech państwowych Instytucji Filmowych (Studia Miniatur Filmowych, Studia Filmowego „Kronika” oraz Łódzkiego Centrum Filmowego) przekształcając je w spółki prawa handlowego (sp. z o. o.) których jedynym wspólnikiem jest Skarb Państwa. Kolejne podobne przekształcenia dotyczą Studia Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej i Wytwórni Filmów Oświatowych i Programów Edukacyjnych w Łodzi. W dniu 4.10.2011 Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego powołał do życia jako państwowe Instytucje Kultury dwa podmioty: Studio Filmowe KADR (w drodze fuzji Instytucji Filmowych Studio Filmowe OKO i Studio Filmowe KADR) oraz Studio Filmowe TOR (również dotąd działające jako Instytucja Filmowa, o tej samej nazwie). Do ewentualnej prywatyzacji czekają firmy producenckie - Studia Filmowe o nazwach: PERSPEKTYWA i ZEBRA. Wytwórnia warszawska (WFDiF) i wrocławska (WFF) mają być przekształcone wg ministerialnych planów w Instytucje Kultury, od 01.01.2012, przy nieco zmienionym profilu działalności.
Budynek Studiów Filmowych, ul. Puławska 61, fot. G. Torzecki, SFP
Inne państwowe podmioty związane z kinematografią
Do największych przedsiębiorstw podległych bezpośrednio MKiDN należą dwa duże podmioty, których działalność jest ściśle związana z kinematografią: Filmoteka Narodowa i Narodowy Instytut Audiowizualny (NiNA).
Filmoteka Narodowa (FN) jest od 1955 r. największym i centralnym archiwum państwowym, prowadzącym także działalność edukacyjną i promującą dorobek polskiej kinematografii w Polsce i na świecie, poprzez działalność kina „Iluzjon”, dział biblioteczny, dział wydawnictw, niedawno uruchomioną fototekę i organizację okolicznościowych imprez. W swoich zbiorach posiada praktycznie cały dorobek polskiej produkcji, wszystkich gatunków, od początków XX wieku do współczesności, na różnego typu nośnikach, z przewagą taśm 35 mm (łącznie ok.200 tys.tytułów), fotosy (25 tys.), scenariusze i scenopisy oraz listy dialogowe i montażowe (30 tys.), książki i czasopisma o tematyce filmowej (27 tys.), plakaty (25 tys.) i inne materiały. Filmoteka prowadzi własny dział techniczny rekonstruujący cyfrowo zabytki filmowe. FN jest członkiem największych organizacji skupiających europejskie archiwa i uczestnikiem międzynarodowych portali udostępniających swe zbiory w Internecie.
Narodowy Instytut Audiowizualny (NInA) został powołany 1 kwietnia 2009 r. w wyniku przemianowania, działającego od roku 2005 Polskiego Wydawnictwa Audiowizualnego. Tym samym znacząco rozszerzone zostały cele statutowe stawiane tej instytucji. Oprócz prowadzonej dotychczas działalności wydawniczej, rejestrowania najbardziej wartościowych zjawisk polskiej kultury oraz aktywnego współtworzenia kulturowego dyskursu, misją Narodowego Instytutu Audiowizualnego jest systematyczna digitalizacja i upowszechnianie dostępu do zrekonstruowanych i zapisanych cyfrowo materiałów. NInA prowadzi audiotekę (archiwizuje i udostępnia w Internecie archiwalne wypowiedzi i głosy aktorów, luminarzy kultury, itp.) wideotekę (animacja, dokument, koncerty, opery, eksperymenty plastyczne, i wiele innych), upowszechnia informacje o nowościach wydawniczych, udostępnia recenzje i wywiady (tzw. czytnik), prowadzi księgarnię płyt DVD z zestawami filmów i programów oraz realizuje okolicznościowe wydawnictwa. Narodowy Instytut Audiowizualny odpowiedzialny jest za koncepcję i realizację Krajowego Programu Kulturalnego Polskiej Prezydencji w Unii Europejskiej. Stale kontynuowanym programem własnym jest Program Dziedzictwo Cyfrowe, który zakłada finansowe wspieranie inicjatyw w sektorze pozarządowym, służących szeroko pojętej digitalizacji dziedzictwa kulturowego. NInA zarejestrowała dotąd ponad 200 projektów z różnych dziedzin życia kulturalnego.
Lipiec 2011
