Upadek "Obywatela Kane"

Przez lata "Obywatel Kane" gościł na pierwszym miejscu w zestawieniach filmów wszech czasów. Do dziś. W najnowszym plebiscycie krytyczno-teoretycznego magazynu "Sight and Sound", wydanego przez British Film Institute,  obraz Wellesa przegrał z "Zawrotem głowy". Za dzieło numer jeden światowego kina przestali go  uznawać także filmowcy. 

Zestawienie najwspanialszych dzieł wszech czasów magazyn "Sight and Sound" przygotowuje co dziesięć lat od 1952 roku. To jeden z najbardziej prestiżowych plebiscytów w świecie kina. Swój głos oddają w nim krytycy, badacze, dystrybutorzy, programerzy i publicyści z całego świata. W tym roku redakcja magazynu zebrała ich aż 846 (dla porównania dekadę temu głosowało "tylko" 144 znawców kultury filmowej). W sumie oddali głosy na aż  2045 tytułów.

Od pół wieku w rankingu zawsze największą liczbę głosów otrzymywał "Obywatel Kane". Tym razem szacowne grono podjęło inną decyzję i zdetronizowało arcydzieło Orsona Wellesa - koronę i berło przekazując Alfredowi Hitchcockowi i filmowi "Zawrót głowy". Obraz ten krytyka bardzo długo ignorowała. We wcześniejszych edycjach plebiscytu pojawił się po raz pierwszy dopiero w 1982 roku, dwa lata po śmierci swego twórcy, zajmując 7. miejsce.

Obecnie pełne zestawienie najwspanialszych filmów wszech czasów przedstawia się następująco:

1. "Zawrót głowy" (Alfred Hitchcock, 1958)
2. "Obywatel Kane" (Orson Welles, 1941)
3. "Tokijska opowieść" (Yasujiro Ozu, 1953)
4. "Reguły gry" (Jean Renoir, 1939)
5. "Wschód słońca" (Friedrich Wilhelm Murnau, 1927)
6. "2001: Odyseja kosmiczna" (Stanley Kubrick, 1968)
7. "Poszukiwacze" (John Ford, 1956)
8. "Człowiek z kamerą filmową" (Dziga Wiertow, 1929) - po raz pierwszy w zestawieniu
9. "Męczeństwo Joanny d'Arc" (Carl Theodor Dreyer, 1927) - po raz pierwszy w zestawieniu
10. "8 i 1/2" (Federico Fellini, 1963)

- Wyniki te pokazują zmiany w krytyce filmowej - komentuje redaktor "Sight and Sound" Nick James. - Chodzi w niej nie tyle o filmy, które starają się być wielkimi dziełami sztuki, które wykorzystują cały arsenał efektów, aby powiedzieć coś ważkiego, ale raczej o obrazy, które mają osobiste znaczenie dla krytyka. 

Więcej na temat tej decyzji można przeczytać na stronie: www.bfi.org.uk/sightsoundpoll2012.

Wynik rankingu krytyków to nie jedyna przegrana Wellesa. Jego dzieło wypadło słabiej także w odrębnym głosowaniu, w którym swój udział wzięło 358 reżyserów z całego świata - w tym Martin Scorsese, Quentin Tarantino, Francis Ford Coppola, Woody Allen i Mike Leigh. Filmowcy za najlepszy film wszech czasów uznali "Tokijską opowieść".

Kadr z filmu "Tokijska opowieść", fot. Gutek Film

Kompletna lista, która powstała w tym głosowaniu, przedstawia się następująco:

1. "Tokijska opowieść" (Yasujiro Ozu, 1953)
= 2. "2001: Odyseja kosmiczna" (Stanley Kubrick, 1968)
= 2. "Obywatel Kane" (Orson Welles, 1941)
4. "8 i 1/2" (Federico Fellini, 1963)
5. "Taksówkarz" (Martin Scorsese, 1976)
6. "Czas Apokalipsy" (Francis Ford Coppola, 1979)
= 7. "Ojciec chrzestny" (Francis Ford Coppola, 1972)
= 7. "Zawrót głowy" (Alfred Hitchcock, 1958)
9. "Zwierciadło" (Andriej Tarkowski, 1974)
10. "Złodzieje rowerów" (Vittorio De Sica, 1948)