Sztuka dokumentu, sztuka miłości. Nowe warszawskie kino.

Kochać. Jak to łatwo powiedzieć. Czy można żyć w trójkącie? A nawet w czworokącie? Granica między szczęściem a dramatem jest cienka. Wie to każdy, kto choć raz  w życiu był zakochany.

9 stycznia 2013 roku w Warszawie miały miejsce trzy wydarzenia ważne dla polskiego filmu dokumentalnego. Ruszyła kolejna edycja festiwalu "Sztuka dokumentu", połączona a premierą "Sekretów miłości" Krystiana Matyska. W ten sposób zainaugurowało działalność kino Elektor, mieszczące się w Mazowieckim Centrum Kultury przy ulicy Elektoralnej.


Kadr z filmu "Sekrety miłości", fot. sztukadokumentu.pl

"Sztuka dokumentu", od kilku lat w Warszawie organizowana przez Stowarzyszenie Przyszłość Mediów, to przegląd najciekawszych dokonań w dziedzinie polskiego filmu dokumentalnego, przede wszystkim pełnometrażowego. Prezentuje filmy zrealizowane z rozmachem, które świetnie ogląda się na dużym ekranie. Wybór "Sekretów miłości" na inaugurację tegorocznej edycji festiwalu okazał się strzałem w dziesiątkę. Spontaniczne reakcje tłumnie zgromadzonej publiczności pokazują, że nowoczesne, sprawnie zrealizowane kino dokumentalne ma swoją widownię i potencjał frekwencyjny.

"Sekrety miłości" to przedsięwzięcie tyleż artystyczne, co logistyczno-organizacyjne. Krystian Matysek odwiedził siedem zakątków świata, by udokumentować relacje między kochankami i małżonkami. Realizacja filmu trwała kilka lat, widzimy, jak w tym okresie relacje między ludźmi zmieniały się, pojawiały się dzieci, zmieniały warunki życia, więzi międzyludzkie zacieśniały się lub wręcz przeciwnie.

Dla plemienia Nomadów żyjących w trudnych warunkach w Himalajach poligamia jest rozwiązaniem ekonomicznym. Co nie znaczy, że małżeństwo jest wyłącznie układem. Młoda kobieta kocha obu mężów tak samo, i tego, który jest na stałe i zabezpiecza byt jej i dzieci, i tego, który, służąc w wojsku, mieszka z nimi tylko 2 miesiące w roku. W tej skomplikowanej rodzinie panuje idealna harmonia, szacunek dla intymności i odmienności. W przeciwieństwie do przedziwnej rodziny polskiej, w której rządzą emocje, a relacje są burzliwe i zmienne. Charyzmatyczny mężczyzna w typie artysty - proroka kocha jednocześnie 3 kobiety, które starają się w tej relacji odnaleźć, nie stracić szacunku dla siebie i rywalek. Znakomity i niebywale śmieszny jest wątek rosyjski, ukazujący parę filmowców z Irkucka, którzy równie mocno kochają się, jak i ze sobą walczą. Rosyjskie poczucie humoru, trochę ironiczne, trochę straceńcze a przy okazji mocno imprezowe,  znajduje u polskiej publiczności podatny grunt. Osobiście uważam, że reżyser mógł sobie "odpuścić" miłość z plemienia Papuasów - hermetyczność tej kultury powoduje zapewne brak dobrego przekazu - o miłej czarnoskórej parze nie dowiadujemy się niczego odkrywczego. O modzie na wątki egzotyczne w filmie dokumentalnym Portalfilmowy.pl pisał wielokrotnie w dyskusji "Dokument ucieka z Polski?" latem 2012 roku. Znacznie ciekawsza była dla mnie para młodych Francuzów, którzy podjęli świadomą decyzję o życiu "pod prąd", na ulicy, w bardzo skromnych warunkach. Ten ekstremalny styl okazuje się najlepszym podłożem dla ich szczerego uczucia.


Kadr z filmu "Przeżyć Afganistan", fot. sztukadokumentu.pl
 
Byłoby dobrze, gdyby "Sekrety miłości" weszły na dłużej  do repertuaru kina, żeby zdążyły przebić się do świadomości widza, atakowanego przez dziesiątki wydarzeń kulturalnych dziennie. Obok premierowego tytułu w programie "Sztuki dokumentu"  znajdziemy takie tytuły, jak "Wirtualna wojna" Jacka Bławuta, "Pałac" Tomasza Wolskiego, "Przeżyć Afganistan" Małgorzaty Imielskiej.  Elektor prezentuje te filmy w każdą środę o 19.00. Pełny program znajdziecie na stronie sztukadokumentu.pl

Nowe kino ma szansę się przyjąć. Kina w domach kultury były kiedyś standardem, wypełniały lukę, zapewniały dostęp do kultury na osiedlach - sypialniach, żeby przypomnieć chociażby znakomity Dom Sztuki, od lat 80. prowadzony przez Andrzeja Bukowieckiego w ursynowskim ośrodku kulturalnym. Przemiany gospodarcze doprowadziły jednak część tego typu obiektów do upadku. Na rynku, zdominowanym przez trzy sieci multipleksów, kina tradycyjne i lokalne muszą ciekawą formułę programową i przejść gruntowną modernizację. Inaczej widz je odrzuca.

Położony w ścisłym centrum, znakomicie skomunikowany, powiązany jest z instytucją popularną i cenioną - Mazowieckim Centrum Kultury. W  MCK-u działa Mazowiecki Fundusz Filmowy i Mazovian Warsaw Film Commission. Młodzi pracownicy Funduszu, Anna Spisz i Michał Kosmala, jako osoby związane ze środowiskiem filmowym, mają dostęp do repertuaru, kontakty i doświadczenie w organizacji imprez filmowych. Samo kino sprawia dobre wrażenie - piękna architektura pałacyku przy Elektoralnej współgra z nowoczesnym ekranem i dobrym nagłośnieniem.

Nowoczesne, studyjne kino w zasłużonej i aktywnej instytucji kultury to dobry pomysł na działalność filmową w najbardziej aktywnym kulturalnie polskim mieście. "Sztuka dokumentu" powinna zagościć na Elektoralnej na stałe. Mimo bogatej oferty programowej warszawskich kin, filmy dokumentalne pojawiają się w repertuarze od przypadku do przypadku, najczęściej w prowadzonej przez Stowarzyszenie Filmowców Polskich "Kulturze". Elektor jako centrum "sztuki dokumentu" ma szansę to zmienić.