Repremiera "Roku 1863"

Jest kilka powodów, dla których adaptację Puchalskiego należy uznać za bardzo ważny dla polskiego kina zabytek filmowy. Jednym z najistotniejszych jest fakt sfilmowania przez reżysera autentycznych powstańców styczniowych – siwobrodych, czcigodnych starców, którzy w jednej ze scen filmu uczestniczą w uroczystym nabożeństwie. Z historycznego punktu widzenia jest to materiał bezcenny. Film powstał we wczesnym okresie funkcjonowania młodej kinematografii odradzającego się państwa polskiego. Tym bardziej należy docenić jego stronę realizacyjną, niepozbawioną jednak istotnych mankamentów, dostrzeżonych już przez recenzentów w okresie pojawił się na ekranach. W roli rannego księcia Odrowąża wystąpił popularny w pierwszej połowie lat 20. aktor Ryszard Sobiszewski. Ten znakomity tancerz i pedagog, urodzony w 1888 roku (uczył tańca jeszcze w latach 60. XX wieku), musiał zrezygnować z kariery filmowej z powodu choroby oczu. W filmie wystąpili także znani i utalentowani aktorzy teatralni, których przygoda z filmem zakończyła się udziałem w kilku produkcjach pierwszej połowy lat 20. Stąd właśnie niepowtarzalna okazja obejrzenia w „Roku 1863” zapomnianych aktorek – Stanisławy Chrzanowskiej czy Heleny Marcello-Palińskiej. W rolę Salomei wcieliła się natomiast Maria Hryniewiczówna. Premiera filmu odbyła się 7 lipca 1922 roku. W zbiorach Filmoteki Narodowej przechowywane były dwie kopie filmu pt.: "Rok 1863". W ramach projektu NITROFILM zostały one zeskanowane oraz przeanalizowane pod kątem merytorycznym. Dotychczas udostępniana, niekompletna kopia okazała się wersją wyprodukowaną w 1932 roku. Druga z kopii zapisana została na taśmie Agfa przed rokiem 1924 i niewątpliwie jest pierwotną wersją filmu (jak również prawie kompletną). Obie różnią się od siebie w stopniu na tyle znaczącym, że należy uznać je za dwa warianty tego samego filmu. Procesom digitalizacji i restauracji został poddany materiał pierwotny, uzupełniony o brakujące fragmenty filmu zarejestrowane na kopii z 1932 roku.