Nagroda Nike: Czy polskie kino kocha polską literaturę?

7 października przypada ogłoszenie laureata Literackiej Nagrody Nike. Warto przyjrzeć się, jak w jej 15-letniej historii polska kinematografia korzystała z dorobku nagrodzonych pisarzy.

Zwycięzcę Literackiej Nagrody Nike wyłania jury w trójstopniowym konkursie, czytelnicy wybierają swojego kandydata. Podczas 15 lat werdykt jurorów i publiczności pokrywał się czterokrotnie: w 2000 roku zarówno jurorzy jak i czytelnicy wybrali tom poetycki "Matka odchodzi" Tadeusza Różewicza, w 2001 roku - powieść "Pod Mocnym Aniołem" Jerzego Pilcha, w 2004 roku powieść "Gnój" Wojciecha Kuczoka i w 2008 roku powieść "Bieguni" Olgi Tokarczuk.



Dotychczas tylko powieść Kuczoka doczekała się ekranizacji. Na jej podstawie powstał debiut Magdaleny Piekorz "Pręgi". Scenariusz napisał autor.

W 2003 roku czytelnicy wybrali "Wojnę polsko-ruską pod flagą biało-czerwoną" Doroty Masłowskiej, która doczekała się adaptacji w reżyserii Xawerego Żuławskiego ("Wojna polsko-ruska", 2010). Jury nagrodziło inną książkę Masłowskiej w 2006 roku - "Pawia królowej".

Spośród laureatów Nike tylko Wiesław Myśliwski zdobył Nagrodę Nike dwukrotnie: w 1997 roku za powieść "Widnokrąg" i w 2007 za "Traktat o łuskaniu fasoli". Jest autorem licznych utworów, które były wcześniej ekranizowane "Kamień na kamieniu' (1995, w reżyserii Ryszarda Bera), "Złodziej" (1988, w reżyserii Wiesława Helaka), "Pałac" (1980, w reżyserii Tadeusza Junaka), "Droga" (1980, na podstawie powieści "Kamień na kamieniu", w reżyserii Ryszarda Bera), "Klucznik" (1979, w reżyserii Wojciecha Marczewskiego), "Przez dziewięć mostów" (1971, na podstawie "Nagi sad" w reżyserii Ryszarda Bera).

Laureatem drugiej edycji Nagrody Literackiej Nike był Czesław Miłosz za zbiór "Piesek przydrożny". Jego "Dolinę Issy" adaptował w 1982 roku Tadeusz Konwicki, a w tegorocznej edycji o Nagrodę walczy biografia Czesława Miłosza autorstwa Andrzeja Franaszka.
   
Natomiast ulubienicą czytelników była Olga Tokarczuk, wybierana czterokrotnie: w 1997 roku za "Prawiek i inne czasy", w 1999 za "Dom dzienny, do nocny", w 2002 za "Grę na wielu bębenkach" i w 2008 za wspomnianych już "Biegunów".  Dotychczas żadna z jej powieści nie została zekranizowana, choć w ostatnich dniach pojawiła się informacja, że Agnieszka Holland pracuje nad adaptacją "Prowadź swój pług przez kości umarłych". Film, do którego zdjęcia ma robić Jolanta Dylewska, będzie nosił tytuł "Zimna pięść śmierci".  Olga Tokarczuk jest autorką opowiadania "Żurek", które przeniósł na ekran w 2003 roku Ryszard Brylski oraz "Ariadna na Naksos", którego adaptację "Aria Diva", wyreżyserowała Agnieszka Smoczyńska. Film powstał w ramach programu "30 minut".
 
Wojciech Smarzowski planuje adaptację książki Jerzego Pilcha "Pod Mocnym Aniołem", na którą dotację przyznał już Polski Instytut Sztuki Filmowej - PISF ("Anioł"). Wcześniej adaptacji jego powieści podjął się Jerzy Stuhr ("Spis cudzołożnic").

Ekranizacji swoich utworów doczekał się również Andrzej Stasiuk: w 1993 roku Jerzy Zalewski przeniósł na ekran jego powieść "Biały kruk" ("Gnoje"), a w 2007 roku Dariusz Jabłoński "Opowieści galicyjskie" ("Wino truskawkowe").

W finale tegorocznej tegorocznej edycji znalazły się następujące tytuły: „Nietoperz w świątyni. Biografia Jerzego Nowosielskiego” (Krystyna Czerni), „Miłosz. Biografia” (Andrzej Franaszek), „Miedzianka. Historia znikania” (Filip Springer), „Książka twarzy” (Marek Bieńczyk), „Dom żółwia. Zanzibar” (Małgorzata Szejnert), „Imię i znamię” (Eugeniusz Tkaczyszyn - Dycki), „Włoskie szpilki” (Magdalena Tulli). Prowadzącą gali będzie Grażyna Torbicka.

Transmisja  z gali szesnastej edycji Nagrody Literackiej Nike rozpocznie się 7 października o godzinie 19 w TVP Kultura. Popołudnie i wieczór w TVP Kultura będzie poświęcony nie tylko Nagrodzie Nike, ale także adaptacjom powieści autorstwa laureatów z poprzednich lat. O godzinie 17.40 - "Spis cudzołożnic" - ekranizację powieści Jerzego Pilcha wyreżyserowana przez Jerzego Stuhra. O godzinie 20.20 - „Pałac” na podstawie powieści Wiesława Myśliwskiego w reżyserii Tadeusza Junaka.

Nike jest nagrodą promującą literaturę polską i przyznawaną corocznie w październiku za najlepszą książkę roku ubiegłego. Laureatami Nagród w ubiegłych latach byli: Czesław Miłosz, Jerzy Pilch, Dorota Masłowska, Marian Pilot, Wiesław Myśliwski, Wojciech Kuczok, Joanna Olczak-Ronikier, Jarosław Marek Rymkiewicz, Stanisław Barańczak, Tadeusz Słobodzianek, Andrzej Stasiuk, Olga Tokarczuk i Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki.