"Złota Setka Teatru TV" wkrótce na antenie

Z okazji jubileuszu 60-lecia TVP październik w Teatrze TV upłynie pod hasłem: PRZEBOJE „ZŁOTEJ SETKI TEATRU TV”. Zwieńczeniem cyklu najchętniej oglądanych spektakli ze „Złotej Setki Teatru TV” będzie „Wielki Test o Telewizji” (29 października br.) nawiązujący m.in. do historii Teatru Telewizji.

„Igraszki z diabłem” – 8 października, godz. 20.20

Jedno z najzabawniejszych przedstawień w całej historii Teatru TV, zrealizowane pomysłowo, w świetnej obsadzie, perfekcyjnie wykorzystujące wszelkie dostępne wówczas telewizyjne środki techniczne.

Z długiej wojaczki powraca w rodzinne strony nieustraszony żołnierz, Marcin Kabat. Wędruje borem, lasem, aż do Czarciego Młyna, gdzie mieszkają diabły czyhające na ludzkie dusze. Wojak zatrzymuje się koło chaty Sarki–Farki, rozbójnika napadającego na podróżnych. Dzielny weteran i opryszek przypadają sobie do serca i postanawiają ramię w ramię zmierzyć się z piekielnymi mocami. Akurat nadarza się okazja. Dwie dziewice, królewna Disperanda i jej fertyczna służąca Kasia, wyruszają na poszukiwanie mężów. Pobożny pustelnik Scholastyk, skrycie ulegający pokusom, które wciąż go nękają, nie umie pomóc dziewczętom coraz bardziej spragnionym małżeńskich uciech. Zwłaszcza że do akcji wkracza oddział czartów pod wodzą „groźnego” Belzebuba. Uroczy Lucjusz, diablo sprytny, podsuwa dziewicom do podpisu cyrografy, gwarantujące im dostarczenie oblubieńców w zamian za dusze. Piekielne dokumenty trafiają do rąk Marcina, który wykorzysta cały swój chłopski spryt i odwagę, by ratować nieszczęsne istoty, podstępnie wodzone na pokuszenie.

Autor: Jan Drda
Reżyseria: Tadeusz Lis
Scenografia: Jacek Hohensee,
Przekład: Zdzisław Hierowski,
Obsada: Marian Kociniak (Marcin Kabat), Krzysztof Kowalewski (Sarka-Farka), Marek Kondrat (Lucjusz), Jerzy Kamas (Solfernus), Zdzisław Wardejn (Belial), Tadeusz Kondrat (Belzebub), Janusz Gajos (Imnimor), Jan Prochyra (Karborund), Wojciech Pokora (Scholastyk), Barbara Wrzesińska (Disperanda), Magdalena Zawadzka (Kasia), Jan Kociniak (Teofil), Andrzej Fedorowicz (Hubert).

„Kłopoty to moja specjalność” – 15 października, godz. 20.20

Adaptacja utworu klasyka amerykańskiego „czarnego” kryminału, Raymonda Chandlera (1888–1959), w reżyserii Marka Piwowskiego.

Wymyślony przez Chandlera prywatny detektyw Filip Marlowe jest inteligentny, dowcipny, celuje w formułowaniu zaskakujących porównań i sarkastycznych komentarzy, które denerwują jego przeciwników. W spektaklu Marka Piwowskiego wcielił się w tę postać niezapomniany Jerzy Dobrowolski, aktor o specyficznej i nieodpartej vis comica.

Filip Marlowe przyjmuje właśnie sprawę, która zmusi go do starcia z bezwzględnymi bandziorami, ale – jak powiada szef agencji detektywistycznej – do wykonania tego zadania potrzebny jest „człowiek typu traktor”, który da sobie radę z ludźmi obstawiającymi pewnego gangstera, właściciela kasyna gry i agencji towarzyskiej. Zadanie jest w zasadzie proste. Marlowe ma „wymanewrować” panienkę, która chce poślubić syna wpływowego i wielce majętnego Toma Bayrona. Młody Bayron ma odziedziczyć w spadku po matce 8 milionów dolarów, pod warunkiem, że wkrótce się ożeni, w przeciwnym razie cała suma przejdzie na konto ojca.
Stary Bayron nie życzy sobie, by piękna Dorota została jego synową i aby do tego nie dopuścić, gotów jest zaangażować prywatnego detektywa, nawet za niemałe pieniądze. Są jednak ludzie, którym zależy, by do tego ślubu doszło. Oni też mają duże pieniądze, w dodatku noszą przy sobie broń.

Najpierw w bezpardonowej rozgrywce traci życie niedoświadczony detektyw Arbogast. Marlowe znajduje przyjaciela z dziurą w głowie w jego mieszkaniu, zauważa ślad po kuli snajpera w oknie, ale nie zawiadamia policji. Uciekając się do swych niezawodnych sztuczek, dostaje się do apartamentu hotelowego Doroty. Pyta wprost, ile żąda za pozostawienie młodego Bayrona w spokoju, ale okazuje się, że chodzi nie tylko o pieniądze. Stary Bayron doprowadził kiedyś ojca dziewczyny do bankructwa i śmierci, toteż panienka nie zamierza zrezygnować teraz z fortuny, która wpada jej w ręce, i z zemsty. Jej narzeczony wie o wszystkim, przysłuchuje się rozmowie z ukrycia.

W mieszkaniu Marlowe'a już czekają na niego dwaj uzbrojeni mężczyźni, którzy sobie właściwymi metodami próbują przekonać go, żeby przestał się zajmować młodym milionerem. Potem ci sami gangsterzy ostrzeliwują samochód starego Bayrona, którym detektyw jedzie na spotkanie ze swym mocodawcą.

Kolejny denat z dziurą w głowie absorbuje uwagę policji, ale Marlowe i tym razem nie zamierza współpracować ze stróżami porządku. Wkrótce w apartamencie Doroty przypadkiem odnajduje jeszcze jednego nieboszczyka ukrytego w szafie.

Kto stoi za kolejnymi morderstwami? Kto i w jakim celu zaaranżował napad na samochód starego Bayrona, komu mogło zależeć na śmierci jego syna? Szukając odpowiedzi na mnożące się pytania, Filip Marlowe będzie musiał jeszcze nie raz i nie dwa wywinąć się spod lufy rewolweru.

Obsada: Jerzy Dobrowolski (Filip Marlowe), Barbara Brylska (Dorota), Leszek Herdegen (stary Bayron), Zdzisław Wardejn (Lavon), Joachim Lamża (Fraun), Marek Frąckowiak (młody Bayron), Alfred Freudenheim (Ester), Zbigniew Buczkowski (Arbogast), Edward Dziewoński (szef agencji), Janusz Bylczyński (Finlaysen), Krzysztof Majchrzak, Włodzimierz Stępiński, Piotr Komorowski, Jan Mateusz Nowakowski, Izabella Zubek, Jan Himilsbach, Jerzy Tobiasz oraz Lech Adamowski, Wiesław Adamowski, Jerzy Celiński, Jacek Ryniewicz

Autor: Raymond Chandler
Przekład: Michał Ronikier
Adaptacja: Marek Piwowski
Reżyseria: Marek Piwowski
Scenografia: Marek Lewandowski
Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz

„Ławeczka” – 17 października, godz. 20.20

Kameralna sztuka współczesnego rosyjskiego dramaturga Aleksandra Gelmana w reżyserii Macieja Wojtyszki.

Aleksander Gelman był przypisywany jeszcze do niedawna do nurtu „neoprodukcyjnego”. Jego wczesne sztuki, takie jak „Protokół pewnego zebrania partyjnego”, „Sprzężenie zwrotne” czy „My, niżej podpisani” – rozgrywały się zwykle na placach wielkich budów socjalizmu, w dyrektorskich gabinetach i lokalach terenowych komitetów partyjnych. Tłem dialogu i perypetii bohaterów były dygnitarskie biurka, stoły prezydialne pokryte obowiązkowo zielonym suknem oraz „rekwizyty” rodem ze świata przemysłu ciężkiego – traktory, ciężarówki, spychacze... Główne role grali w tych dramatach zwykle ludzie ze świecznika społecznego – dyrektorzy, brygadziści, sekretarze partii. Stanowiło to logiczną konsekwencję artystycznego credo Gelmana, który wielokrotnie twierdził, że interesują go przede wszystkim konflikty na styku „ekonomiki i moralności, ekonomiki i sumienia”.

Już w tych debiutanckich sztukach późniejszy autor „Ławeczki” ujawnił sporą zręczność w konstruowaniu intrygi, a także rzetelność i emocjonalne zaangażowanie w poruszaną problematykę. Z biegiem czasu Gelman zaczął obdarzać swych bohaterów bogatszym życiem wewnętrznym. Ich świat nie ograniczał się wyłącznie do pracy. Gelman począł pokazywać również ich uwikłanie w życie rodzinne, często pełne bolesnych spięć i gorzkich rozczarowań. Tak było np. w dramacie „Sami, ze wszystkimi”.

W kontekście wcześniejszych dokonań artystycznych Gelmana „Ławeczka” stanowi wyjątek. Jest to sztuka kameralna, wręcz intymna. Jej bohaterowie są przeciętni, niczym nie wyróżniają się z tłumu. On pracuje jako kierowca podmiejskich autobusów, ona czuwa nad jakością skarpetek w przedsiębiorstwie odzieżowym. Dla żadnego z nich praca nie jest misją ani powołaniem, jak u wcześniejszych Gelmanowskich bohaterów. Traktują ją wyłącznie jako źródło utrzymania.

Obydwoje nie są pierwszej młodości, obydwojgu życie raczej się nie ułożyło. Ich spotkanie w parku jest przypadkowe, lecz zarówno jedno, jak i drugie przyszło tu w tym samym celu – znalezienia partnera do erotycznej przygody, która ubarwiłaby szarą egzystencję, pozwoliła choć na chwilę zapomnieć o samotności.

Rozmowa bohaterów staje się dla Gelmana pretekstem do prześwietlenia ich powikłanej psychiki. Do ukazania wewnętrznej walki, lęku przed otwarciem się i potrzeby akceptacji własnego „ja” przez drugiego człowieka. W ujęciu Helmana „parkowy romans” Jej i Jego jest nie tylko poruszającą, tragikomiczną opowieścią o poszukiwaniu miłości. Staje się także wielką metaforą związku między kobietą i mężczyzną.

Janusz Gajos i Joanna Żółkowska dali popis aktorskiego kunsztu. Zwłaszcza rola Gajosa, stwarzająca większe możliwości interpretacyjne, zyskała aplauz krytyki i publiczności. Aktor mistrzowsko pokazał powolne obnażanie się swego bohatera, który bezlitośnie przyciskany do muru przez partnerkę zrzuca kolejne maski, wyzbywa się kolejnych póz, by wreszcie w przejmującym monologu odsłonić całą prawdę o sobie.

Przedstawienie Macieja Wojtyszki jest przeniesieniem – cieszącej się wielkim powodzeniem – inscenizacji z Teatru Powszechnego w Warszawie. Dla potrzeb Teatru Telewizji spektakl zrealizowano w plenerze – w autentycznym parku, wśród zieleni drzew i śpiewu ptaków. Mimo zmian scenograficznych i ograniczenia pola odbioru do ram zakreślonych okiem kamery, realizacja zachowała wiele z niepowtarzalnej urody wersji teatralnej.

Obsada: Joanna Żółkowska (Ona), Janusz Gajos (On) oraz Ewa Dałkowska (Kobieta z gazetą), Danuta Kowalska (Kobieta gimnastykująca się)

Autor: Aleksander Gelman
Przekład: Jerzy Koenig
Reżyseria: Maciej Wojtyszko
Realizacja TV: Krzysztof Jasiński
Scenografia: Wiesława i Allan Starscy