Dokument ucieka z Polski

Zakończony niedawno Krakowski  Festiwal  Filmowy stał się dla serwisu Portalfilmowy.pl pretekstem do rozpoczęcia dyskusji o granicach polskiego dokumentu. Granicach rozumianych dosłownie. Polscy dokumentaliści rozpierzchli się po świecie, by swoich bohaterów i tematów szukać w odległych zakątkach globu. 

Kacper Czubak, autor „18 kg” opowiada o prowadzonym przez polskie misjonarki domu dziecka w Zambii, a Radka Franczak, autorka filmu „Gdzie jest Sonia” o młodej mniszce z klasztoru w Iwanowie.  Bohaterem filmu Tomasza Wiszniewskiego „Metr nad ziemią” jest ukraiński żołnierz, który żyje i działa mimo głębokiego kalectwa, a filmu „Galumphing” Kamili Józefowicz Danna, artystka, która wiedzie samotnicze życie na wybrzeżu Brazylii. Jan Paweł Trzaska i Joaquin del Paso jako obiekt swojego zainteresowania wybrali małe meksykańskie miasteczko San Juan. 

Kadr z filmu "18kg, fot. kff.pl

Widać to także w nowych projektach, obecnie na etapie postprodukcji, które omawiane były przy okazji prezentacji „Docs to go!”. Bohaterką Moniki Pawluczuk jest „kobieta- żyrafa”, z birmańskimi obręczami na szyi. Hanna Polak, nominowana wraz z Andrzejem Celińskim do Oscara za „Dzieci z Leningradzkiego”, przygląda się w swojej „Swalce” śmietnisku na obrzeżach Moskwy, gdzie mieszkają – żyją się, rodzą i nader szybko umierają - najbiedniejsi, wyrzuceni poza społeczny nawias. Michał Marczak realizujący „Fuck for Forest”  krąży z kamerą po Europie i po amazońskiej dżungli. Jeszcze większy rozmach mieli twórcy „Six degrees” (reżyseria Bartosz Dombrowski), którzy, a by sprawdzić tezę o sześciu uściskach dłoni, przemierzają dosłownie cały glob, od Polski aż do Meksyku. Bartek Konopka, włączony w realizację projektu Instytutu Adama Mickiewicza zwanego „Przewodnikiem do Polaków”, wynalazł … haitańskiego szamana, który odwiedził w 1980 roku Polskę i to wydarzenie odcisnęło na nim głęboki ślad.

Kadr z filmu "Gdzie jest Sonia", fot. kff.pl

Czy ten przykładowy zestaw tematów to przypadek? Czy też można już mówić o tendencji?

Jeśli to tendencja, to co na nią wpłynęło? Polska stała się nieciekawa? Łatwiej rozwinąć skrzydła poza Polską? Polscy twórcy znajdują tam lepsze warunki dla produkcji, a może dystrybucji swoich filmów?  Więcej źródeł finansowania koprodukcji? Czy to przesunięcie tematyczne wynika z oczekiwań Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Telewizji Polskiej czy jest przedmiotem wyboru samych reżyserów i producentów?

Artystyczne przetworzenie polskiej rzeczywistości w film dokumentalny jest wielką wartością, której nie można zepchnąć na margines. Zastanówmy się, czy polski dokument nadal spełnia tę rolę. Rozmawiajmy o proporcjach, zastanówmy się, czy powinny być zachowane, a jeśli tak – to jakie mają być? 

Portalfilmowy.pl inicjuje dyskusję na ten temat. Zapytamy producentów, reżyserów, szefów programowych stacji telewizyjnych, dyrektorów festiwali, jak widzą dzisiaj rolę polskiego dokumentu. I czy polski dokument nadal pełni misję opowiadania o Polsce współczesnej.  

Redakcja

Czytaj więcej: