Forum Dokumentu i Animacji (cz. II). Rzeczywistość, która na nas napiera

Panel ten zdominowały coraz bardziej widoczne problemy animacji, o których bez ogródek mówił Jerzy Armata. Wybitny znawca filmu animowanego zwrócił uwagę, że obok polskiej szkoły filmowej niegdyś światowe sukcesy odnosiła animacja. Oczywiście, jeśli spojrzymy na powodzenie długich metraży: "Twojego Vincenta" Doroty Kobieli i Hugh Welchmana czy "Zabij to i wyjedź z tego miasta" Mariusza Wilczyńskiego oraz nagrody dla animacji Marty Pajek, możemy i powinniśmy odczuwać dumę. Ale nie dajmy się zwieść pozorom. - Kiedyś jeździłem po studiach animacji i oglądałem roczną produkcję w ciągu jednego tygodnia. Dzisiaj obejrzenie produkcji polskiej animacji artystycznej z jednego roku zajmuje mi kilka godzin - wylał kubeł zimnej wody Armata.  Oczywiście na plus należy zapisać, że po latach negocjacji z PISF, zdecydowano się na powołanie osobnych komisji dla filmów artystycznych i animacji dla dzieci. Ale i tak wciąż nie potrafimy sobie dać rady z zatrważającym zjawiskiem odchodzenia od zawodu (i przechodzenia np. do gier) najlepszych debiutantów. - Twórcom animacji, absolwentom, trochę brakuje wiedzy na temat narzędzi reżyserskich, tam jest jeszcze miejsce do zagospodarowania - zastanawiała się Ewa Borysewicz. - W szkołach rozwija się intuicję, zmysł plastyczny, to bardzo ważne, ale przydałoby się, żeby studenci lepiej poznali narzędzia, mieli twarde podstawy zawodu. Wtedy mogliby realizować filmy nie tylko skupione na ich własnym życiu.

- Zajmujemy się animacją dziecięcą, ale borykamy się z podobnymi problemami, co animacja artystyczna - zauważył Robert Jaszczurowski, u którego w firmie powstają takie seriale, jak m.in. "Grand Banda" czy "Basia".  Nie ma poważnego partnera w postaci telewizji publicznej, jest PISF i to jest super, ale ze stawkami ograniczonymi regulacjami prawnymi sprzed prawie dwóch dekad, które w pewien sposób dyskryminują animację. Bo przecież budżet na pełen metraż filmu animowanego jest niższy niż fabuły. Koszty odwrotnie. Serie animowane rozpatrywane są raz na rok, trzeba szczęścia, żeby "wstrzelić się" w odpowiedni moment w przypadku koprodukcji. System zachęt jest zmiana jakościowa, ale bez wsparcia banków pod te zachęty - przy niezależnych produkcjach nie spełnią nigdy do końca znaczącej roli.

Opowieści o niesłychanych zyskach z animowanych produkcji dla dzieci stały się legendą. - To nie jest złota era animacji dziecięcej, ale musi się to zmienić, bo jest widz i jest zapotrzebowanie - mówił Jaszczurowski. - Netflix podejmuje próby z "Kajkiem i Kokoszem", to kwestia czasu, żeby widzowie pilotami wybierali polskie animacje. Ale to jeszcze nie jest taka sytuacja, w której możemy powiedzieć, że mamy uporządkowane biznesowe układanki, to ciągle jest improwizacja.

Obecni na sali animatorzy mówili między innymi o rynku pracy, o braku wyspecjalizowanych w produkcji serialowej animatorów. - Szukamy jako producenci pomysłów, piszemy do reżyserów i odbijamy się od ściany - zauważył  Grzegorz Wacławek (Animoon). - Zawodzi edukacja od podstaw, w tej chwili jest olbrzymia konkurencja, ogromny rynek gier komputerowych.

Przy okazji do rozmowy włączono obecną cały czas na Forum Krajową Izbę Producentów Audiowizualnych, reprezentowaną przez dyrektora Macieja Dydo. Dla KIPA dbałość o zawody filmowe jest jednym z priorytetów. Maciej Dydo, który brał czynny udział w całym Forum, opowiedział o dwóch projektach, dotyczących tego zagadnienia. Oba projekty dotyczą współpracy z Ministerstwem Edukacji i Nauki. Pierwszy polega na uzupełnieniu listy zawodów szkolnictwa branżowego o nowe zawody filmowe. Dzięki temu publiczne szkoły policealne będą mogły wprowadzać określone kierunki, otwierać wyspecjalizowane klasy. - Jako pierwsze dwa zawody zaproponowaliśmy technika animacji i administratora produkcji. Przygotowaliśmy katalogi umiejętności i przesłaliśmy je w listopadzie do MEiN. MEiN zaakceptowało ten kierunek, ale wymagana jest również zgoda Ministra Kultury w tym zakresie, której nie otrzymaliśmy. Zablokował to Departament Edukacji Artystycznej. Nie wiemy z jakich powodów. Będziemy czerwcu wracać do sprawy. Drugi projekt to utworzenie Branżowego Centrum Umiejętności dla sektora animacji. Formuła BCU jest określona w Krajowym Planie Odbudowy. Przewiduje się tam utworzenie 120 centrów w różnych branżach. W skrócie jest szansa na dofinansowanie utworzenia takiego centrum i utrzymania go w perspektywie do 2029. Będziemy pracować nad wnioskiem do MEIN. Tworzymy tu koalicję KIPA, SPPA i Momakin - mówi Maciej Dydo w rozmowie z naszą redakcją. Oczywiście trzymamy mocno kciuki i obiecujemy informować na bieżąco o postępach w tej sprawie.

- Pogadaliśmy sobie. Wreszcie wyszły prawdziwe problemy, czekają nas wyzwania organizacyjne - spuentował Przewodniczący Sekcji Filmu Animowanego SFP Jerzy Kucia. - Uczelnie kształcą różnie, niektóre bardzo dobrze. Dyplom jest pierwszym i często ostatnim filmem, za często staje się pożegnaniem z zawodem. Musimy coś z tym zrobić.

  Forum Dokumentu i Animacji odbyło się 4 czerwca 2022 podczas 62. Krakowskiego Festiwalu Filmowego i zostało zorganizowane  przez SFP we współpracy z Krajową Izbą Producentów Audiowizualnych, Gildią Reżyserów Filmów Dokumentalnych i Krakowską Fundacją Filmowa.