Kino Kawalerowicza. Demony „Matki Joanny od Aniołów” w kontekście współczesności

W drugim dniu przeglądu odbył się pokaz odrestaurowanej kopii „Matki Joanny od Aniołów”, zrealizowanej na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza pod tym samym tytułem, ze scenariuszem reżysera Jerzego Kawalerowicza i pisarza Tadeusza Konwickiego.

Ks. Kazimierz Sowa i Grażyna Torbicka, fot. Borys Skrzyński/SFP

Twórcy siedemnastowieczną historię opętania zakonnic we francuskim Loudun przenieśli do dawnej Rzeczypospolitej, na Smoleńszczyznę. Film odniósł duży sukces na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes, gdzie w 1961 roku otrzymał Nagrodę Specjalną Jury przegrywając rywalizację jedynie z „Viridianą” (1961) Luisa Bunuela. 
 

ZOBACZ RELACJĘ ZE SPOTKANIA:

Przed projekcją o filmie rozmawiała Grażyna Torbicka i ks. Kazimierz Sowa. Pojawiło się kilka interesujących sposobów odczytania dzieła. Ks. Kazimierz Sowa stwierdził, że "Matka Joanna od Aniołów" jest arcyreligijna, gdyż mówi o sferze duchowej. Jednak w kręgach kościelnych w PRL-u film Kawalerowicza i Konwickiego wywołał oburzenie ze względu na rzekomo antyklerykalną treść. Grażyna Torbicka nazwała film dyskursem teologiczno-psychologicznym, a ksiądz przyznał, że to nie opowieść o Bogu, ale o namiętnościach duszy człowieka.

Ks. Kazimierz Sowa zwrócił uwagę na strukturę przestrzeni miejsca akcji, czyli na ustuowany na górze klasztor, pośrodku stos po spalonym czarowniku, niżej karczmę. Precyzyjna forma świadczy o znakomitym filmowym warsztacie Kawalerowicza, a czarno-białe, mistrzowskie zdjęcia Jerzego Wójcika kreują tajemniczą atmosferę „Matki Joanny od Aniołów”. Niezapomniane role stworzyli Lucyna Winnicka i Mieczysław Voit jako para zakonników, dramatycznie poszukująca języka dla wyrażenia swoich prawdziwych uczuć.

Po latach film Jerzego Kawalerowicza oddziałuje na publiczność. Rozmówcy zgodzili się, że demonem w filmie jest miłość rozumiana na wiele sposobów. Kawalerowicz zadaje pytania, na które nie ma jednoznacznych odpowiedzi – Czym jest i co narzuca religia? Jak rozumieć opętanie mniszek? Jak interpretować pełną ukrytych napięć i dwuznaczności relację przeoryszy i księdza? Istotną dziś kwestią jest przedstawienie kobiet jako tych, które w Kościele katolickim mogą być „najwyżej” mniszkami, z drugiej poprzez swoje opętanie pokazują niebywałą siłę. Ks. Kazimierz Sowa zwrócił uwagę na zło tkwiące w ludziach, które dziś wyraża się szczególnie w mediach społecznościowych. Bezdyskusyjna mnogość psychologicznych i filozoficznych kwestii zawartych w dziele Kawalerowicza zaświadcza o jego uniwersalności.

W kolejnych dniach przeglądu odbędą się następujące rozmowy i pokazy:

19:30 Projekcja filmu „Austeria”

19:30 Projekcja filmu „Quo vadis”