Branża filmowa w 2021 - podsumowanie (cz. I)

Agata Kulesza z Orłem za rolę w filmie "25 lat niewinności", fot. Adam Jankowski / East News / SFP

Za nami kolejny dziwny, covidowy rok, który wymyka się jednoznacznym ocenom.  Trudno go nazwać udanym – z zasadniczym wyjątkiem: pogłoski o śmierci kina okazały się przesadzone.  Czuło się to wyraźnie na grudniowym Forum Wokół Kina, kiedy to przedstawiciele branży na każdym kroku przekonywali, że będą walczyć o tradycyjne pierwsze okno dystrybucyjne.

Rzecz jasna, możemy tylko pomarzyć o wynikach z 2019 roku, kiedy liczba sprzedanych biletów sięgnęła 60 mln. Do kin  poszło w 2021 roku około 22 mln Polaków. Zgodnie z przewidywaniami, najpopularniejszym filmem roku okazał się kolejny Bond z wynikiem ponad 1 mln 600 tys. widzów. Najpopularniejszym polskim tytułem okazały się „Dziewczyny z Dubaju”, które do końca roku przyciągnęły milion widzów. Pół miliona biletów sprzedano na „Furiozę”, i „Wesele” Smarzowskiego. Kolejne rodzime tytuły w box office to – „Teściowie”, „Small World”, „Pitbull”, „To musi być miłość”. Wynika z tego, że jeśli już wracaliśmy do kina, to na filmy komercyjne, blockbustery, filmy gatunkowe.  Kino autorskie znalazło się na razie w defensywie.  

Za to polskie filmy szybko - lub nawet premierowo - lądowały na platformach streamingowych, takich jak Netflix, Canal+ online, HBO GO!. Rozwijały się platformy specjalistyczne, jak DAFilms, MOJEeKino czy portal Millenium Docs Against Gravity. To rok przygotowań do wielkiej fuzji Dicovery i Warnera, ważnej także dla polskiego rynku a także rok debiutów nowych serwisów, jak Viacom. Przed nami wejście smoka, czyli Disney+ .

Warto podkreślić, że w drugim pandemicznym roku środowisko filmowe zdało egzamin, jeśli chodzi o przestawienie się na pracę w warunkach sanitarnych i wdrożenie systemu pomocowego.  Pod koniec roku padły ważne pytania o przyszłość kina autorskiego a nawet – narodowego. Był to także rok ważnych dyskusji na temat dobrych praktyk, etyki i równości w pracy i w szkolnictwie filmowym.

Przedstawiamy I część naszego subiektywnego podsumowania roku 2021 w polskiej branży filmowej.

Konferencja branży filmowej w Serocku w listopadzie 2021, Ilona Łepkowska, fot. Borys Skrzyński SFP

Styczeń
"Jak najdalej stąd", Piotra Domalewskiego otrzymał nagrodę publiczności 30. Festiwalu Filmowym w Cottbus w Niemczech. „Hura, wciąż żyjemy!” w reżyserii Agnieszki Polskiej otrzymał nagrodę AGBO Fellowship na Slamdance w USA. Krótkometrażowy film Damiana Kocura „Dalej jest dzień” został najlepszym europejskim filmem w konkursie międzynarodowym w Clermont-Ferrand we Francji.  "Boże Ciało" Jana Komasy zostało nominowane do nagród Goya i do Cezarów. Po raz pierwszy przyznano Paszport „Polityki” w specjalnej kategorii Kultura zdalna. Otrzymał ją Artur Liebhart, dyrektor Millennium Docs Against Gravity. Zmodyfikowane zostały zasady przyznawania Orłów – dopuszczono premierę dokumentów i fabuł nie tylko w  kinach, ale i na platformach VOD dostępnych w Polsce.  Na  Sundance Film Festival premiery miały „Prime Time”, pełnometrażowy debiut fabularny Jakuba Piątka oraz „Noccc”, doświadczenie VR w reżyserii Weroniki Lewandowskiej i Sandry Frydrysiak. Rozdano Bestsellery Empiku: "Boże Ciało" Jana Komasy otrzymało nagrodę w kategorii Film Fabularny, a "Sweat" Magnusa von Horna w kategorii Odkrycie.     

Nasza redakcja rozpoczęła publikację pierwszego w Polsce cyklu artykułów poświęcony idei green filmingu: „Zielona produkcja filmowa” .

Odeszli od nas: Stanisław Śliskowski, Anna Górna-Zając, Ryszard  Kotys

Jan Komasa, fot. Borys Skrzyński SFP

Luty

"Sweat" Magnusa von Horna otrzymał Nagrodę Cineuropa dla najlepszego europejskiego filmu na 32. Trieste Film Festival. Najlepszym filmem krótkometrażowym Festiwalu okazał się krótki metraż Damiana Kocura „Dalej jest dzień”.

W związku z wejściem w życie przepisów tarczy antykryzysowej 6.0 PISF rozpoczął przyjmowanie wniosków o dofinansowanie w ramach priorytetów pomocowych przeznaczonych dla producentów, dystrybutorów oraz kin studyjnych i małych kin. Środki finansowe zostały przekazane beneficjentom po przekazaniu Instytutowi środków finansowych pochodzących z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 za pośrednictwem Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Od 12 lutego otwarto kina w Polsce w reżimie sanitarnym – warunkowo, najpierw na dwa tygodnie. Otworzyły się kina studyjne lub lokalne, multipleksy nie zdecydowały się na tak ryzykowny krok. W dniach 12-14 lutego (a więc w czasie Walentynek) polskie kina zgromadziły 37 690 widzów – widzowie przyszli głównie na filmy z poprzedniego, przerwanego sezonu a także na filmy o wysokich walorach artystycznych.  Kina zamknięto ponownie po miesiącu.
 
Opublikowano raport FINA i Uniwersytetu SWPS „Polacy o polskich filmach – opinie Polaków o polskim kinie i ich postawy wobec polskiej produkcji filmowej. Badania społeczne”. Celem raportu było z jednej strony zdobycie popartej badaniami wiedzy o roli i miejscu kina polskiego na mapie praktyk kulturowych Polaków i jego znaczeniu dla polskiej kultury.

Odeszli od nas Alicja Helman i Krzysztof Kowalewski.

fot. Sylwia Olszewska SFP

Marzec

Brytyjska Akademia Sztuk Filmowych i Telewizyjnych ogłosiła nominacje do tegorocznych nagród BAFTA. Dariusz Wolski został nominowany do nagród BAFTA, a w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny została wyróżniona polska koprodukcja mniejszościowa „Aida”. Agnieszka Holland zdobyła statuetkę Czeskiego Lwa w kategorii Najlepszy reżyser, jej "Szarlatan" zdobył tytuł najlepszego filmu fabularnego. Wręczono nagrody O!Lśnienia 2021. Wśród zwycięzców znaleźli się m.in. Agnieszka Holland, Maciej Musiałowski, Arkadiusz Jakubik. Nagrodę Stowarzyszenia Autorów Zdjęć Filmowych PSC otrzymał Bartłomiej Kaczmarek za "25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy" Jana Holoubka.  „Własne śmieci” Darii Kopiec otrzymały Specjalne Wyróżnienie Jury w konkursie krótkometrażowych animacji amerykańskiego festiwalu South by Southwest

Minister  kultury Piotr Gliński odwołał dyrektora Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego Dariusza Wieromiejczyka. Jednocześnie na stanowisko p.o. dyrektora powołał Roberta Kaczmarka.

Poinformowano o nowym projekcie filmowym twórców „Twojego Vincenta”. „Chłopi” zostaną zrealizowani w technice animacji malarskiej -  polega ona na ręcznym namalowaniu każdej z około 80 000 klatek filmu, a następnie rejestracji jej obrazu przy pomocy aparatu.

Netflix zapowiedział zwiększenie zaangażowania na polskim rynku. Zaprezentował pięć nowych filmów i cztery seriale, które zostaną lub zostały zrealizowane w Polsce i będą dostępne w ponad 190 krajach (m.in. „Prime Time”, „Hiacynt”, „Sexify”, „Rojst 97”, „Kajko i Kokosz”).

W ramach Stowarzyszenia Filmowców Polskich reaktywowało się Koło Reżyserów.

SFP zrobiło bilans rocznej pomocy udzielonej przez Stowarzyszenie Filmowców Polskich w związku z pandemią COVID.  W obliczu pandemii koronawirusa podjęto niemal wszystkie możliwe i dostępne środki by maksymalnie wesprzeć twórców i producentów w tym trudnym czasie. Uprawnionym do tantiem wypłacono zaliczki. Starszym i potrzebującym członkom  organizacji dostarczano obiady, w szczególnie trudnych sytuacjach – leki i zakupy. Uruchomiono specjalne zapomogi dla zrzeszonych w SFP filmowców. Pomocą zostali objęci także najmłodsi przedstawiciele środowiska. SFP przekazało również środki na prowadzony przez PISF program „Stypendia dla twórców filmowych”.

SFP-ZAPA zawarło ugodę z siecią kin Multikino należącą do Grupy Vue International. 

 
Wybucha afera mobbingowa w Szkole Filmowej w Łodzi, która rozlewa się na wszystkie wyższe szkoły artystyczne. W efekcie  -  w Szkole rozpoczyna prace specjalna komisja, studenci i wykładowcy odbywają szereg szkoleń i warsztatów. Ogólnopolska dyskusja na temat dobrych praktyk zostanie przeniesiona na wszystkie najważniejsze festiwale i imprezy filmowe.

Żegnamy Jana Steliżuka.

Agnieszka Holland, fot. Borys Skrzyński SFP

Kwiecień

To był czas wielu dramatycznych pożegnań. Odeszli: Zygmunt Malanowicz, Tadeusz Pałka, Wiesław Wójcik,  Krzysztof Krawczyk,  Paweł Czajor.

Zabij to i wyjedź z tego miasta” Mariusza Wilczyńskiego oraz „Nędznicy” Ladji Ly otrzymały Złote Taśmy – nagrody Koła Piśmiennictwa Filmowego SFP . Animowany dokument "We Have One Heart" Katarzyny Warzechy otrzymał Nagrodę Jury w kategorii na festiwalu Aspen Shortsfest w Kolorado. Katarzyna Warzecha otrzymała także Nagrodę Ellen. Nowy film Tomasza Wolskiego "1970" otrzymał nagrodę specjalną jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych Visions du Réel w Nyonie. Ogłoszono nominacje do Orłów.

Katarzyna Warzecha, fot. Sylwia Olszewska

Maj

Jan Holoubek, reżyser  „25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy”, został laureatem Nagrody im. Janusza „Kuby” Morgensterna „Perspektywa. Kompozytor Jerzy Matuszkiewicz został Laureatem Orła za osiągnięcia życia.

Pod koniec miesiąca otwarto kina, niespodziewanie przyspieszając datę o tydzień. Organizatorzy Millennium Docs Against Gravity musieli w tej sytuacji podjąć decyzję o przełożeniu w ostatniej chwili imprezy na wrzesień.

26 maja 2021 roku Komisja Europejska ogłosiła otwarcie nowej edycji programu Kreatywna Europa 2021-2027 oraz plan działań programu Kreatywna Europa na 2021 rok.

Pożegnaliśmy aktora Bronisława Cieślaka i dyrektora Lubuskiego Lata Filmowego Andrzeja Kawalę.

 
SFP skończyło 55 lat.

 
Jan Holoubek z Perspektywą, fot. Borys Skrzyński SFP

Czerwiec

Na początku miesiąca odbył się – po rocznej przerwie „w realu” – 61. Krakowski Festiwal Filmowy. Złoty Lajkonik o rekomendacja do EFA powędrowały do Tomasza Wysokińskiego za "Spacer z Aniołami" . Srebrne Lajkoniki otrzymali Tomasz Wolski za "1970", Andrzej Cichocki za film "Trochę raju",   Michalina Musialik za  "Psie pole" i Nastazja Gonera za film "Pierwsze lato końca świata". Głównym tematem tradycyjnego Forum filmu dokumentalnego i animowanego na 61. Krakowskim Festiwalu Filmowym była dystrybucja i promocja filmów w czasach postcovidowych.

Wielu gości przyciągnął współorganizowany przez SFP 40. festiwal debiutów Młodzi i Film w Koszalinie. Wielki Jantar powędrował do Mariusza Wilczyńskiego za ,,Zabij to i wyjedź z tego miasta”, kolejne nagrody do Tomasza Jurkiewicza  za  „Każdy ma swoje swoje lato” oraz do Iwony Siekierzyńskiej za „Amatorów”.„Ostatni dzwonek” Magdaleny Łazarkiewicz głosami widzów festiwalu otrzymał Jantara Czterdziestolecia.

Na warszawskim Torze Wyścigów Konnych odbyła się gala rozdania Polskich Nagród Filmowych ORŁY 2021. Najlepszym filmem i tutaj została animacja Mariusza Wilczyńskiego “Zabij to i wyjedź z tego miasta”. To pierwszy raz w ponad dwudziestoletniej historii Orłów, kiedy Polska Akademia Filmowa w kategorii najlepszy film nagrodziła pełnometrażową animację.  Wilczyński otrzymał również Orła w kategorii Najlepszy Scenariusz. Siedem Orłów powędrowało w ręce twórców filmu “25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy”. Nagrodę Publiczności otrzymał film “Sala samobójców. Hejter” Jana Komasy.

Festiwal Polskich Filmów Fabularnych ogłosił, że Platynowe Lwy otrzyma w tym roku Agnieszka Holland.

Ruszyła długo oczekiwana wystawa "Bez końca" w Łodzi, którą Narodowe Centrum Kultury Filmowej uczciło 80. rocznicę urodzin Krzysztofa Kieślowskiego.

Odeszli od nas: Wojciech Karolak i Krzysztof Gradowski .

Mariusz Wilczyński z Wielkim Jantarem, fot. Borys Skrzyński SFP

Ciąg dalszy nastąpi.