PORTAL
start
Aktualności
Filmy polskie
Box office
Baza wiedzy
Książki filmowe
Dokument
Scenarzyści
Po godzinach
Blogi
Konkursy
SFP
start
Wydarzenia
Komunikaty
Pożegnania
Zostań członkiem SFP
Informacje
Dla członków SFP
Kontakt
ZAPA
www.zapa.org.pl
Komunikaty
Informacje
Zapisy do ZAPA
Kontakt
KINO KULTURA
www.kinokultura.pl
Aktualności
Informacje
Repertuar
Kontakt
STUDIO MUNKA
www.studiomunka.pl
Aktualności
Informacje
Zgłoś projekt
Kontakt
AKTORZY POLSCY
www.aktorzypolscy.pl
Aktualności
Informacje
Szukaj
Kontakt
FILMOWCY POLSCY
www.filmowcypolscy.pl
Aktualnosci
Informacje
Szukaj
Kontakt
MAGAZYN FILMOWY
start
O magazynie
Kontakt
STARA ŁAŹNIA
www.restauracjalaznia.pl
Aktualności
Informacje
Rezerwacja
Kontakt
PKMW
start
Aktualności
Filmy
O programie
Kontakt
Portal
SFP
ZAPA
Kino Kultura
Studio Munka
Magazyn Filmowy
Stara Łaźnia
PKMW
MENU
W 2021 roku przypada setna rocznica urodzin Stanisława Lema, jednego z najpoczytniejszych pisarzy science-fiction, którego twórczość zaliczana jest do kanonu światowej literatury. Z okazji roku Lema przypominamy 5 polskich filmów zrealizowanych na podstawie jego prozy.
W historii kinematografii polskiej było wiele prób adaptacji prozy Stanisława Lema. Jego twórczość jest bardzo złożona i trudna do przeniesienia na ekran. Ostatnio Krzysztof Jankowski przeniósł na ekran w filmie "Pokój" jedną z najciekawszych przygód Ijona Tichego z „Dzienników gwiazdowych” Stanisława Lema – "Podróż Siódmą". Przedstawiamy 5 wybranych filmów powstałych na podstawie tekstów pisarza.

"Szpital przemienienia", reż.  Edward Żebrowski (1978)

Kadr z filmu "Szpital przemienienia", fot. materiały prasowe

Film „Szpital Przemieniania” w reżyserii Edwarda Żebrowskiego to traktat moralny, którego punktem wyjścia jest powieść Stanisława Lema pod tym samym tytułem. Zagrożony zamknięciem szpital psychiatryczny w okupowanej przez nazistów Polsce staje się polem psychologicznego eksperymentu. Ta dramatyczna sytuacja ukazuje nie tylko okrucieństwo prześladowań osób z zaburzeniami psychicznymi, ale także różne postawy personelu medycznego.

Krzysztof Kreutzinger pisał w "Filmie" w 1979 roku: "Stanisław Lem umieścił swój Szpital Przemienienia w roku 1940. Żebrowski postarał się być pisarzowi wierny: jest okupacja, naokoło są Niemcy, dom wariatów nieuchronnie zbliża się do końca swej – już i tak zniewolonej – egzystencji. Finał jest tragiczny. Zagłada, mimo że przychodzi z zewnątrz, jest jakby konsekwencją stosunków wewnętrznych. Nie czuje się żadnej znaczącej opozycji między wynaturzeniem w samym szpitalu, a nadchodzącym okrucieństwem. (…) Hieronim Bosch w swoim obrazie Statek szaleńców pozostawił, zresztą zgodnie z ówczesnym światopoglądem, zniszczenie siłom mistycznym. Szpital Przemienienia Żebrowskiego także żegluje w tę stronę. Żebrowski ubrał Apokalipsę w mundur SS".

"Kongres", reż. Ari Folman (2013)

Kadr z filmu "Kongres", fot. materiały prasowe

Adaptacja „Kongresu futurologicznego” Lema zrealizowana przez izraelskiego reżysera, ale z hollywoodzkimi gwiazdami w rolach głównych. Na ekranie m.in. Robin Wright, Harvey Keitel i Jon Hamm.  Reżyserem filmu jest Ari Folman, który ma w swoim dorobku nominowany do Oscara film „Walc z Baszirem”. Za stronę wizualną „Kongresu” odpowiada wybitny polski operator Michał Englert, a brawurowe sekwencje animowane w filmie zrealizowało polskie Orange Studio.

W „Kongresie” zacierają się granice między rzeczywistością i fikcją: Robin Wright gra tu samą siebie. Mieszka z dwójką dorastających dzieci na ranczo, z dala od cywilizacji, kiedy wielkie hollywoodzkie studio zwraca się do niej z niezwykłą propozycją. Wright dzięki zaawansowanej technologii cyfrowej może zostać „zeskanowana”, osiągając w każdym kolejnym filmie wieczną młodość. Od tej pory wszystkie jej role zagra wirtualna kopia. Decyzja, którą podejmuje kobieta, by móc dysponować nieograniczonym czasem dla najbliższych, okazuje się początkiem jej podróży przez świat przyszłości, w którym potężne studia filmowe i koncerny farmaceutyczne oferują totalne formy rozrywki, manipulując ludzką świadomością.


"Test pilota Pirxa", reż. Marek Piestrak (1979)

https://media.teleman.pl/photos/Test-Pilota-Pirxa-1978.jpgKadr z filmu "Test pilota Pirxa", fot. materiały prasowe

Ekranizacja "Rozprawy", opowiadania Stanisława Lema. Komandor Pirx zostaje kontrolerem androidów przeznaczonych do misji kosmicznych. W czasie lotu do Saturna komandor musi rozszyfrować, ilu członków jego załogi to ludzie, a ilu – roboty. Jeden z androidów zaczyna prowadzić grę, w której stawką jest życie pozostałych członków wyprawy. Opowiadanie i film są rozważaniem o wyższości ludzi nad robotami. Dzięki grze aktorów udało się przekazać myśl filozoficzną, ale warstwa przygodowa jest papierowa i nijaka. Dużo w tym winy nieprzekonującej scenografii. W 1979 roku film Marka Piestraka został nagrodzony Złotym Asteroidem podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmów Fantastyczno-Naukowych w Trieście.
 
"Przekładaniec", reż. Andrzej Wajda (1968)

Kadr z filmu "Przekładaniec", fot. materiały prasowe

"Przekładaniec" w przeciwieństwie do pozostałych filmowych wersji jego dzieł nie jest adaptacją tekstu prozatorskiego tylko scenariusza stworzonego przez samego pisarza. W filmie mamy do czynienia z przypadkiem kierowcy rajdowego Richarda Foxa (Bogumił Kobiela), który niemal co wyścig ulega strasznemu wypadkowi, z czym jednak szybko radzą sobie transplantolodzy przyszłości. Problem w tym, że jeśli przeszczepią znaczną liczbę organów, na przykład z innego uczestnika wypadku, to nie do końca oczywista stanie się sprawa tożsamości pacjenta. To z kolei powoduje kolejne wątpliwości natury prawnej, o które musi martwić się wynajęty przez Foxa adwokat (Ryszard Filipski).

Kluczową rolę zmiennokształtnego - Richarda Foxa zagrał brawurowo Bogumił Kobiela. Niewykluczone, że jest to rola, w której najpełniej mógł pokazać swój aktorski potencjał.

"Profesor Zazul" i "Przyjaciel", reż. Marek Nowicki i Jerzy Stawicki (1965)

Kadr z filmu "Profesor Zazul", fot. materiały prasowe


W 1965 roku Marek Nowicki i Jerzy Stawicki, zrealizowali dla Telewizji Polskiej dwa krótkometrażowe filmy, oparte na prozie Lema. Pierwszym z nich był "Profesor Zazul" na podstawie III opowiadania „Ze wspomnień Ijona Tichego”. Ijon Tichy odwiedza tytułowego prof. Zazula w jego odludnej posiadłości. W trakcie wizyty, Tichy dostrzega zwisające z sufitu ludzkie zwłoki. Okazuje się, że prof. Zazul prowadził badania nad klonowaniem. Badania, zakończone w najbardziej nieoczekiwany, również dla samego Tichego, sposób.


Drugim filmem, zrealizowanym wspólnie przez Marka Nowickiego i Jerzego Stawickiego, jest  "Przyjaciel", wg opowiadania pod tym samym tytułem. Fabuła traktuje o człowieku, nazwiskiem Harden, który w miejskich podziemiach odnajduje potężny mózg elektronowy, opętany żądzą władzy nad światem. Maszyna coraz bardziej osacza Hardena, który w gorączkowym pośpiechu dokonuje jej rozbudowy. Finał opowiadania to bodajże pionierski w całej historii fantastyki, opis połączenia komputera z ludzkim mózgiem, poprzez zwykły kabel, wbity w potylicę Hardena.

MR
Ostatnia aktualizacja:  2.04.2021
Zobacz również
Polska obecność na festiwalu w Annecy
Nie żyje prof. Mieczysław Lewandowski
Copyright © by Stowarzyszenie Filmowców Polskich 2002 - 2024
Scroll