Maciej Karpiński – odbicie prawie doskonałe

Maciej Karpiński urodził się w Warszawie, jest absolwentem historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego (1974). Jako literat debiutował w 1969 roku tekstami kabaretowymi w Studenckim Teatrze Satyryków (STS). W latach 80. ubiegłego wieku wykładał na wielu uniwersytetach amerykańskich, od 1991 roku prowadzi zajęcia w łódzkiej Szkole Filmowej.

Jako scenarzysta zadebiutował w 1976 roku krótkim filmem animowanym Piotra Pawła Lutczyna, parafrazującym znane przysłowie – „Nosił wilk razy kilka”. Jest autorem scenariuszy wielu filmów telewizyjnych, m.in.: „Długa noc poślubna” (1976) Jerzego Domaradzkiego, „Głos” (1991) Janusza Kondratiuka, a – nade wszystko – „Kobiety samotnej” (1981) Agnieszki Holland, gorzkiej opowieści o uczuciu dwojga – samotnie wychowującej dziecko listonoszce i młodym renciście – odtrąconych i boleśnie doświadczonych przez los ludzi, jednego z najczarniejszych obrazów życia w socjalistycznej Polsce.

Karpiński jest autorem scenariuszy dwóch odcinków interesującego cyklu „Święta polskie”: „Cud purymowy” (2000) Izabelli Cywińskiej oraz „Miss mokrego podkoszulka” (2002) Witolda Adamka. Jego pełnometrażowym debiutem kinowym był – uhonorowany Srebrnym Lampartem i nagrodą FIPRESCI w Locarno (1978) – „Pokój z widokiem na morze” (1977) Janusza Zaorskiego, dramatyczna historia ratowania samobójcy ukazana poprzez przedstawienie odmiennych poglądów dwóch psychiatrów dotyczących zakresu ingerencji w ludzką prywatność. Za scenariusz „Cór szczęścia” (1999) Márty Mészáros, zrealizowanych w koprodukcji polsko-węgiersko-niemieckiej – przejmującej opowieści o Rosjance, która by zapewnić sobie i córce byt w Polsce, decyduje się zostać prostytutką – otrzymał nominację do Polskiej Nagrody Filmowej Orzeł w kategorii: najlepszy scenariusz.

Jest współautorem scenariuszy dwóch filmów Andrzeja Wajdy: „Pierścionek z orłem w koronie” (1992), ekranizacji powieści Aleksandra Ścibora-Rylskiego „Pierścionek z końskiego włosia”, oraz „Nastazja” (1994), filmowej adaptacji „Idioty” Fiodora Dostojewskiego, zrealizowanej przez polskiego reżysera w Japonii. Po dwa scenariusze Karpińskiego przenieśli na ekran Feliks Falk („Koniec gry”, 1991; „Daleko od siebie”, 1995) i Jan Kidawa-Błoński („Różyczka”, 2010; „W ukryciu”, 2013). Warto wspomnieć, że „Różyczka”, zainspirowana prawdziwymi zdarzeniami historia miłosnego trójkąta, w którym znaleźli się: znany literat, kobieta, którą kochał, a ona go zdradzała (była agentką służby bezpieczeństwa), oraz oficer Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, została uhonorowana Grand Prix na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (2010).

Karpiński jest także współscenarzystą głośnego „Strajku” (2006) Volkera Schlöndorffa, snującego losy pewnej odważnej kobiety (jej pierwowzorem jest Anny Walentynowicz), która stała się jednym z symboli polskiego Sierpnia. Niebawem premiera długo wyczekiwanego serialu „Osiecka” według scenariusza napisanego przez dwóch Maciejów – Karpińskiego i Wojtyszkę, a wyreżyserowanego przez Roberta Glińskiego i Michała Rosę.

Maciej Karpiński pojawił się także – jako aktor – w kilkunastu polskich filmach w rolach epizodycznych, m.in. w „Zdjęciach próbnych” (1976) Agnieszki Holland, Pawła Kędzierskiego i Jerzego Domaradzkiego zagrał II reżysera, w „Portrecie podwójnym” (2000) Mariusza Fronta – producenta, w „Złotym runie” (1999) Janusza Kondratiuka – jubilera, w „Długu” (1999) Krzysztofa Krauzego – właściciela pizzerii, w „Przeprowadzkach” (2001) Leszka Wosiewicza – dyrektora hotelu Bristol, a w „Sercu na dłoni” (2008) Krzysztofa Zanussiego – profesora.

Autor tego ostatniego filmu tak wyraził się o książce Karpińskiego „Scenariusz. Niedoskonałe odbicie filmu”: „Napisana lekko i przyjemnie, stwarza złudne wrażenie, że pisania do filmu każdy może się po prostu nauczyć. W rzeczywistości tak nie jest. Podręcznik pisania scenariuszy może się przydać tylko niewielu, którzy mają coś do powiedzenia i nie wiedzą, jak to wyrazić”. A Andrzej Wajda dodał: „Niby wie się to wszystko, ale dobrze dobrane przykłady, cytaty i wartki sposób opowiadania czynią całość bardzo pouczającą, a na naszym gruncie wprost niezastąpioną”.

Karpiński jest scenarzystą obsypanego festiwalowymi trofeami, m.in. w Gdyni, Chicago, Cottbus i Paryżu, „Najlepszego” (2017) Łukasza Palkowskiego. Zatem z okazji urodzin kolejnych scenariuszy, książek, ról, oczywiście najlepszych!