Tadeusz Lubelski – i krytyka może być literaturą piękną

Ukończył polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim (1971), w 2002 roku został profesorem, a pięć lat później profesorem zwyczajnym, zaś w latach 2008-2012 kierował Instytutem Sztuk Audiowizualnych na tejże uczelni. Doktorat uzyskał na podstawie rozprawy „Poetyka powieści i filmów Tadeusza Konwickiego", w której zaproponował metodologię badania utworów tego znakomitego pisarza i reżysera uwzględniającą dorobek całościowy –  bez podziału na twórczość prozatorską i filmową (najwyżej ceni „Jak daleko stąd, jak blisko”, film z 1971 roku). Jego pracą habilitacyjną były – niezwykle interesujące i poznawczo odkrywcze – „Strategie autorskie w polskim kinie fabularnym lat 1945-1961".

Lubelski zajmuje się kinematografią wieloaspektowo – jest naukowcem, krytykiem, publicystą, działaczem filmowym, m.in. członkiem Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk (od 1999, w latach 2007-2011 jego przewodniczący), przewodniczącym Rady Programowej Krakowskiego Festiwalu Filmowego (od 2003), ekspertem Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej (od 2005), członkiem Rady Naukowej „Kwartalnika Filmowego”, dwumiesięcznika „Ekrany” oraz projektu edukacyjnego PISF „Filmoteka Szkolna”, był zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Kino” (1994-2006), przez wiele lat pisywał recenzje w „Tygodniku Powszechnym”, przewodniczył jury Ogólnopolskiego Konkursu Wiedzy o Filmie dla Młodzieży Szkół Ponadpodstawowych, organizowanego w Gdańsku (1995-2012).

Miałem przyjemność poznać go stosunkowo wcześnie, kiedy on skończył studia uniwersyteckie, a ja je zaczynałem. Wygłaszał wówczas – na przemian z Marią Malatyńską i Adamem Garbiczem – prelekcje w DKF Studentów, funkcjonującym w krakowskim kinie Młoda Gwardia, a w tygodniku „Film” – pisywał recenzje książek o tematyce filmowej (były takie czasy, że „Film” był tygodnikiem, a obok niego istniały jeszcze „Ekran” i „Magazyn Filmowy”, także jako tygodniki). Już wtedy ogromnie lubiłem go słuchać i czytać. Bo Lubelski obok wielkiej wiedzy i kultury wypowiedzi imponował mi zawsze gawędziarskimi umiejętnościami. Tak jak prof. Aleksander Jackiewicz, na którego telewizyjnych „Latarniach Czarnoksięskich” się wcześniej wychowywałem.

Tę atrakcyjność słowa – zarówno mówionego, jak i pisanego – a także szeroki humanistyczny kontekst cenię u Lubelskiego najbardziej. To krytyk, historyk, teoretyk filmu, który jest po prostu znakomitym pisarzem, czego dowodem książki przez niego zredagowane, m.in. „Kino Krzysztofa Kieślowskiego” (1997), „Agnès Varda, kinopisarka” (2006), „Od Mickiewicza do Masłowskiej. Adaptacje filmowe literatury polskiej” (2014), przetłumaczone, m.in. „Hitchcock/Truffaut” (2005), zwłaszcza te napisane, m.in. „Nowa Fala. O pewnej przygodzie kina francuskiego” (2000), „Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty” (2009, Nagroda PISF dla najlepszej książki filmowej roku, 2010), a szczególnie – fantastyczna i jakże nowatorska – „Historia niebyła kina PRL” (2012, Nagroda „Kina" im. Bolesława Michałka, Nagroda PISF dla najlepszej książki filmowej roku, Nominacja do Nagrody NIKE). A jak zajmującym gawędziarzem jest, można się przekonać dzięki czteropłytowemu wydawnictwu Akademii Filmu Polskiego, zawierającemu dwanaście wykładów opartych na jego autorskiej „Historii kina polskiego”. Lubelski udowodnił, że pisanie o filmie też może być dobrą i niezwykle atrakcyjną literaturą. Wszystkiego najlepszego!