Michał Szczerbic – od produkcji do reżyserii

Jest z wykształcenia prawnikiem. Na wybór filmowej drogi świeżo upieczonego absolwenta Uniwersytetu Łódzkiego (1966) miała zapewne wpływ starsza siostra Joanna, wówczas aktorka łódzkiego Teatru Powszechnego, prywatnie żona Jerzego Skolimowskiego (to właśnie w 1966 roku powstała głośna „Bariera” z nią w roli głównej), a także samo miasto, gdzie coraz prężniej rozwijała się Szkoła Filmowa. Tuż po prawniczych studiach Szczerbic zdecydował się kontynuować naukę w Studium Organizacji Produkcji Filmowej, działającym przy łódzkiej szkole, którą ukończył w roku następnym. Praktycznie producenckiej profesji uczył się na planie m.in. „Opisu obyczajów” (1972) Józefa Gębskiego i Antoniego Halora oraz „Nie ma róży bez ognia” (1974) Stanisława Barei.

Jako II kierownik produkcji zadebiutował „Pełnią nad głowami” (1974) Andrzeja Czekalskiego, która na premierę musiała czekać do 1983 roku. Zdecydowanie lepiej powiodło się „Aktorom prowincjonalnym” (1978) Agnieszki Holland – gdzie po raz pierwszy pełnił funkcję kierownika produkcji – uhonorowanym na koszalińskim festiwalu „Młodzi i Film” laurem najwyższym , a w Cannes nagrodą FIPRESCI.

Był kierownikiem produkcji ponad połowy setki pełnometrażowych filmów fabularnych i seriali. W jego filmografii znajdują się m.in.: „Szansa” (1979) Feliksa Falka, „Gorączka” (1980) i „Julia wraca do domu” (2002) Agnieszki Holland, „Limuzyna Daimler-Benz” (1981) Filipa Bajona, „Wierna rzeka” (1983; prem. 1987) Tadeusza Chmielewskiego, „Przeznaczenie” (1983) i „Medium” (1985) Jacka Koprowicza, „Rok spokojnego słońca” (1984), „Stan posiadania” (1989), „Dotknięcie ręki” (1992) i „Persona non grata” (2005) Krzysztofa Zanussiego, „Dom wariatów” (1984) Marka Koterskiego, „Kochankowie mojej mamy” (1985) Radosława Piwowarskiego, „Cudowne dziecko” (1986) Waldemara Dzikiego, „Wielki tydzień” (1995) i „Pan Tadeusz” (1999) Andrzeja Wajdy, „Pornografia” (2003) Jana Jakuba Kolskiego, „Róża” (2011) Wojtka Smarzowskiego, a także „Lista Schindlera” (1993) Stevena Spielberga oraz „Pianista” (2002) Romana Polańskiego

Jako producent zadebiutował polsko-francuskim filmem Marcina Ziębińskiego „Kiedy rozum śpi” (1992). Pośród filmów, które wyprodukował, znajdują się tak interesujące tytuły, jak m.in. uhonorowany BAFTA za najlepsze efekty wizualne fabularyzowany dokument Paula Wilmshursta „Hiroshima” (2005), eksperymentalne „Summer Love” (2006) Piotra Uklańskiego czy „zapachowe kino” Jana Jakuba Kolskiego „Jasminum” (2006), nagrodzone m.in. w Chicago, Gdyni i Cieszynie.

Zajmowanie się sprawami produkcyjnymi Szczerbicowi jednak nie wystarczało. W 1999 roku jego scenariusz „Prawo ojca” przeniósł na ekran debiutujący w roli reżysera Marek Kondrat. Z wielkim sukcesem. Gdyńskie jury uhonorowało film specjalną nagrodą, a publiczność Teatru Muzycznego – najdłuższymi oklaskami, co przełożyło się na statuetkę Złotego Klakiera. Istna lawina nagród – ponad pół setki, m.in. w Gdyni, Goa, Kairze, Łagowie, Nowym Jorku, Porto, Santo Domingo, Tallinie, Toronto, Warszawie, Zimbabwe – spadła na „Różę” (2011) Wojtka Smarzowskiego, zrealizowaną według jego scenariusza. Pośród siedmiu statuetek – jakimi obsypano tę przejmującą opowieść o byłym AK-owcu i wdowie po żołnierzu Wehrmachtu, którzy próbują wspólnie stawić czoło nowej, jakże okrutnej, powojennej rzeczywistości – jedna trafiła do Szczerbica za najlepszy scenariusz. „Zamiatanie pewnych spraw pod dywan, stosowanie uników nie załatwia sprawy. Im dłużej się o tym milczy, tym bardziej to jest hańbiące” – powiedział scenarzysta po jednej z projekcji „Róży” na mazurskiej ziemi, gdzie toczy się akcja jego opowieści.

Cztery lata później Szczerbic zadebiutował jako reżyser, przenosząc na ekran własny scenariusz opowiadający o przyjaźni wioskowego dziwaka z osieroconą dziewczynką, która pozwoli przetrwać okrucieństwa wojny, ludzką zawiść i samotność. „Sprawiedliwego” – nagrodzonego w Koszalinie, Warszawie i Nowym Jorku – zadedykował pamięci rodziców i starszej siostry Joanny.