Branża filmowa w 2018: podsumowanie (cz. II)

"Kler", fot. Bartek Mrozowski

 

  Czerwiec

Na ekrany kin wchodzi "Zimna wojna" Pawła Pawlikowskiego. Film trafia też do wielokanałowej międzynarodowej dystrybucji.  Na 58. Krakowskim Festiwalu Filmowym triumfowały takie polskie filmy, jak m.in. “Over the Limit” Marty Prus, „Siostry” Michała Hytrosia, „Miłość bezwarunkowa” Rafała Łysaka, “III” Marty Pajek, „Atlas” Macieja Kawalskiego. 37. Młodzi i Film w Koszalinie wygrał "Photon" Normana Leto. Jurorzy nagrodzili także Pawła Maślonę za "Atak paniki",  Jagodę Szelc  za film „Wieża. Jasny dzień.” W programie 53. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Karlowych Warach znalazło się aż dziesięć polskich filmów (m.in. „Atak paniki” Pawła Maślony, „Via Carpatia” Klary Kochańskiej i Kaspra Bajona, „53 wojny” Ewy Bukowskiej).

 
Sierpień
4 sierpnia zakończył się 18. MFF Nowe Horyzonty, podczas którego na Polish Days zaprezentowano nowe polskie filmy w produkcji, które każą z optymizmem wyczekiwać nowego sezonu w rodzimej kinematografii.

3 sierpnia zmarł Piotr Szulkin. 11 sierpnia zmarł Kazimierz Karabasz.

Wrzesień
Parlament Europejski przyjął zmienione stanowisko negocjacyjne w sprawie przepisów dotyczących praw autorskich, chroniące małe firmy i wolność słowa. Stanowisko Parlamentu przed negocjacjami z Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską, w wyniku których powstanie ostateczna wersja przepisów, przyjęto 438 głosami za, przy 226 głosach przeciw oraz 39 wstrzymujących się od głosu. „Jestem przekonany, że za kilka lat, internet będzie tak wolny jak jest teraz, za to twórcy i dziennikarze będą zarabiali uczciwą część wpływów wygenerowanych przez własną pracę” – powiedział eurodeputowany Axel Voss, odpowiedzialny za prace nad tekstem.

Stowarzyszenie Filmowców Polskich zorganizowało Walny Zjazd FERA (Europejskiej Federacji Reżyserów Filmowych).  PISF ogłosił nowy program wsparcia dla debiutantów – filmy mikrobudżetowe. Pierwsze rezultaty poznaliśmy już w styczniu 2019 roku.

W dniach 17-22 września 2018 roku odbywał się 43. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Wygrała "Zimna wojna" Pawła Pawlikowskiego, wśród laureatów znalazły się takie filmy, jak m.in. "Kamerdyner" Filipa Bajona, "Kler" Wojciecha Smarzowskiego, „Siedem uczuć” Marka Koterskiego, "Jak pies z kotem" Janusza Kondratiuka, "Fuga" Agnieszki Smoczyńskiej, „Ułaskawienie” Jana Jakuba Kolskiego, „Wilkołak” Adriana Panka, „Krew Boga” Bartka Konopki. Konkurs Inne Spojrzenie wygrała „Nina” Olgi Chajdas (wyróżnienie dla „Monumentu” Jagody Szelc) a Konkurs Filmów Krótkometrażowych „Zwykłe losy Zofii” Dominiki Gnatek. Platynowe Lwy odebrał Jerzy Skolimowski. W czasie FPFF poznaliśmy także laureatów Nagród PISF. Ruch Kobiety Filmu, zrzeszający ponad 3000 kobiet z branży filmowej w Polsce zaprosił wszystkich na konferencję „Kobiety Filmu 50/50 w 2020”. Na zakończenie spotkania dyrektorzy FPFF podpisali deklarację o równości płci na gdyńskim festiwalu. Na Forum SFP dowiedzieliśmy się szczegółów Ustawy o zachętach filmowych, która wchodzi w życie na początku 2019 roku. Obchodziliśmy także 10-lecie Regionalnych Funduszy Filmowych i braliśmy udział w otwartym posiedzeniu Rady PISF. Nie obyło się bez szeroko komentowanych w mediach kontrowersji. Prezes Radia Gdańsk podjął decyzję o nieprzyznaniu nagrody Złotego Klakiera, tłumacząc ją problemami technicznymi z pomiarem oklasków. Telewizja Polska w retransmisji ceremonii zamknięcia w TVP Kultura wycięła fragment przemówienia Wojciecha Smarzowskiego i niespodziewanie zdecydowała o niewyemitowaniu gali na antenie TVP2.

Z inicjatywy kilkunastu producentów powstała Polska Gildia Producentów (PGP). "Zimna wojna" została polskim kandydatem do Oscara.  Szkoła Filmowa  w Łodzi obchodziła swoje 70. Urodziny. To był szczególny rok dla szkół filmowych – w 2018 roku swoje 40-lecie świętował także WRiTV UŚ w Katowicach.

28 września zmarła słynna agentka gwiazd Lucyna Kobierzycka.

"Jeszcze dzień życia", fot. Next Film

Październik
Jeszcze dzień życia” i „High Life” zostały nagrodzone podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w San Sebastian. "Kler" został numerem 1 tegorocznego box office po zaledwie 10 dniach wyświetlania. Analitycy box office zauważyli, III kwartał 2018 roku okazał się rekordowy pod względem frekwencji, zestawiając z trzecimi kwartałami z poprzednich lat.Joanna Rożen-Wojciechowska została dyrektorką nowo powstałego Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy w Warszawie. Na rynku dystrybucyjnym pojawił się nowy podmiot - Velvet Spoon, firma dystrybuująca przede wszystkim filmy artystyczne, także polskie.

Warszawski Festiwal Filmowy jak zwykle zebrał wielotysięczną publiczność. „Sztangista” Dimy Sobczuka ze Studia Munka SFP otrzymał Grand Prix Konkursu Filmów Krótkometrażowych 34. Warszawskiego Festiwalu Filmowego. Grand Prix Konkursu Międzynarodowego Warszawskiego Festiwalu Filmowego otrzymał albański film „Delegacja” w reżyserii Bujara Alimaniego.

9 października zmarł wybitny operator dźwięku Leszek Wronko.

Listopad
Z okazji rocznicy odzyskania niepodległości w całym kraju organizowano pokazy polskich filmów historycznych. Do obchodów włączyło się także Stowarzyszenie Filmowców Polskich. W kinie Kultura zorganizowano specjalne projekcje najważniejszych filmów z historii naszej kinematografii. Jednocześnie na świecie SFP organizowało dziesiątki pokazów filmowych, które miały przybliżyć międzynarodowej publiczności obraz polskiej historii w wybitnych dziełach filmowych.  Ponadto 11 listopada w blisko 100 kinach zrzeszonych w Sieci Kin Studyjnych w całej Polsce w ramach Dnia Kina Polskiego prezentowane były wybrane filmy polskie w cenie 11 zł za bilet.

Senat przyjął bez poprawek Ustawę o ratyfikacji Konwencji Rady Europy o koprodukcji filmowej (poprawionej) sporządzonej w Rotterdamie dnia 30 stycznia 2017 roku. "Zimna wojna" została nominowana do Europejskich Nagród Filmowych we wszystkich najważniejszych kategoriach. Nominację otrzymała również animacja "Jeszcze dzień życia".

"Kler" pobił rekord oglądalności – film obejrzało ponad 5 mln widzów. Film Wojciecha Smarzowskiego stał się trzecim najpopularniejszym filmem na polskich ekranach po 1989 roku po „Ogniem i mieczem” i „Panu Tadeuszu”. Krajowe sukcesy filmu spowodowały zainteresowanie nim na arenie międzynarodowej, film został sprzedany do kilkunastu krajów.

Nowy film Jacka Borcucha, „Słodki koniec dnia” („Dolce Fine Giornata”) z Krystyną Jandą i Kasią Smutniak w rolach głównych dostał się do prestiżowego konkursu World Cinema Dramatic Festiwalu Filmowego Sundance. Na festiwalu Camerimage po raz ostatni organizowanym w Bydgoszczy jak zwykle pojawiło się wielu znamienitych gości z całego świata. Łukasz Żal zdobył Srebrną Żabę za zdjęcia do „Zimnej wojny”.  Tomasz Wolski dostał Złotą Żabę za krótkometrażowe „Krzyżoki”. Najlepszym polskim filmem została „Nina” Olgi Chajdas ze zdjęciami Tomasza Naumiuka.

Sejm uchwalił ustawę o finansowym wspieraniu produkcji audiowizualnej.

19 listopada, kilka dni po powrocie z Camerimage, zmarł jeden z najwybitniejszych polskich operatorów Witold Sobociński.

Grudzień
Branżę audiowizualną i internautów zaskoczyła informacja, że z końcem stycznia 2019 roku serwis VoD Showmax zniknie w Polski po prawie dwóch latach obecności.

12 grudnia Hiszpańska Akademia Sztuki Filmowej ogłosiła listę nominowanych do Nagród Goya. "Zimna wojna" i "Jeszcze dzień życia" otrzymały nominacje w kategoriach Najlepszy film europejski oraz Najlepszy film animowany.

15 grudnia "Zimna wojna" została absolutnym triumfatorem gal Europejskich Nagród Filmowych w Sewilli. Ale to nie wszystko. Pełnometrażowa animacja "Jeszcze dzień życia" również otrzymała to zaszczytne wyróżnienie. Paweł Pawlikowski dostał aż dwie nagrody indywidualne: za najlepszy scenariusz, a także za reżyserię. Joanna Kulig została najlepszą europejską aktorką. A jeszcze w listopadzie jury przyznało  nagrodę dla najlepszego europejskiego montażysty Jarosławowi Kamińskiemu - dostał ją za pracę nad "Zimną wojną".Film Pawła Pawlikowskiego zdobywa kolejne nagrody i nominacje. Trwa kampania oscarowa "Zimnej wojny" i "Komunii".

Ogłoszono, że Film Commission Poland, instytucja której głównym zadaniem jest promocja polskich lokacji oraz branży filmowej na rynku międzynarodowym, będzie działać w strukturach Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Do zadań Komisji dochodzi promocja zachęt finansowych dla produkcji audiowizualnych, których operatorem będzie PISF.

18 grudnia podczas uroczystej wigilii SFP w warszawskim hotelu Hilton wręczono Nagrody Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Laureatami zostali: Krystyna Krupska-Wysocka, Jerzy Wójcik, Andrzej Mularczyk, Stanisław Śliskowski, Henryk Bielski, Paweł Kędzierski, Krzysztof Wodziński, Ryszard Kirejczyk (Nagroda Specjalna).

Na krótkiej liście Amerykańskiej Akademii Filmowej w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny znalazła się "Zimna wojna" Pawła Pawlikowskiego oraz koprodukowana przez Polaków kazachska "Ayka" Siergieja Dworcewoja. W kategorii filmu dokumentalnego na krótkiej liście umieszczono „Komunię” Anny Zameckiej.

18 grudnia umiera Kazimierz Kutz. Instytucja Filmowa Silesia-Film ogłosiła rok 2019 Rokiem Kazimierza Kutza. Z tej okazji powstał specjalny kalendarz poświęcony twórcy.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, fot. Kuba Kiljan / Kuźnia Zdjęć

  Zupełnie niespodziewanie, bez konsultacji i z zaskoczenia po południu w piątek 28 grudnia, minister kultury ogłosił zamiar połączenia państwowych instytucji kultury: Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, Studia Filmowego KADR, Studia Filmowego TOR, Studia Filmowego ZEBRA, Studia Miniatur Filmowych i Studia Filmowego KRONIKA. "Dzięki temu powstanie profesjonalny publiczny ośrodek produkcji filmowej, który będzie poważnym partnerem dla realizatorów wysokobudżetowych produkcji europejskich i amerykańskich. Nowa instytucja będzie również wspierać rodzimych i zachodnich producentów, szczególnie młodych twórców" - czytamy w komunikacie, który w piątkowe popołudnie 28 grudnia 2018 roku zawisł na stronie MKiDN. Decyzja ministerstwa  wywołała dyskusję w mediach, która trwa do tej pory  „Nie wiadomo właściwie, kto tym będzie zarządzał, jaki ta instytucja będzie właściwie miała budżet, czy i jak będzie finansowana przez państwo” – nowy pomysł Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego komentował dla OKO.press Jacek Bromski. Projekt podoba się części filmowców, którzy uważają istnienie studiów państwowych za niekonkurencyjne. Dużo miejsca poświęca się także sprawie praw autorskich do starych filmów, które mają przejść do zasobów nowej instytucji.  Głosów i argumentów jest bardzo wiele. „Współcześnie myśli się o produkcji filmowej raczej w kategoriach elastycznej sieci podwykonawców, a nie wielkich studiów. Z planów ministerstwa może natomiast powstać scentralizowany trudno zarządzalny moloch” – mówi dr hab. Marcin Adamczak.   „Opublikowany na stronach ministerstwa projekt marginalizuje rolę PISF – uważa Tadeusz Sobolewski. - Mówi o kierowanej przez państwo kinematografii, która byłaby <partnerem wysokobudżetowych produkcji europejskich i amerykańskich>, tak jakby głównym atutem kina polskiego były superprodukcje, obraz narodowych zwycięstw i martyrologii. W tej ministerialnej wizji uderza tendencja łączenia wszystkiego ze wszystkim. W praktyce sprowadza ona filmowców do roli petentów i ustanawia państwowo-partyjną kontrolę nad kinem”. Obecnie w mediach trwa dyskusja nad teraźniejszością i przyszłością instytucji kultury. Prawo stanowi, że informacja o zamiarze połączenia instytucji kultury powinna być zamieszczona na co najmniej 3 miesiące przed wydaniem rzeczonego aktu.

W grudniu 2018 roku Prezydent podpisał ustawę o zachętach filmowych.