PORTAL
start
Aktualności
Filmy polskie
Box office
Baza wiedzy
Książki filmowe
Dokument
Scenarzyści
Po godzinach
Blogi
Konkursy
SFP
start
Wydarzenia
Komunikaty
Pożegnania
Zostań członkiem SFP
Informacje
Dla członków SFP
Kontakt
ZAPA
www.zapa.org.pl
Komunikaty
Informacje
Zapisy do ZAPA
Kontakt
KINO KULTURA
www.kinokultura.pl
Aktualności
Informacje
Repertuar
Kontakt
STUDIO MUNKA
www.studiomunka.pl
Aktualności
Informacje
Zgłoś projekt
Kontakt
AKTORZY POLSCY
www.aktorzypolscy.pl
Aktualności
Informacje
Szukaj
Kontakt
FILMOWCY POLSCY
www.filmowcypolscy.pl
Aktualnosci
Informacje
Szukaj
Kontakt
MAGAZYN FILMOWY
start
O magazynie
Kontakt
STARA ŁAŹNIA
www.restauracjalaznia.pl
Aktualności
Informacje
Rezerwacja
Kontakt
PKMW
start
Aktualności
Filmy
O programie
Kontakt
Portal
SFP
ZAPA
Kino Kultura
Studio Munka
Magazyn Filmowy
Stara Łaźnia
PKMW
MENU
WYDARZENIA
  8.11.2018
„Trzeba umieć podeptać w myśli wszystko, co zastane. Dopuścić zwątpienie, zbadać, czy fałsz nie dotyczy rzeczy najważniejszej, najświętszej. Powiedzieć sobie: jeśli tak jest, to będę inny niż wszyscy. (…) Przeciw owczemu pędowi. Samotny będę. Ale do prawdy dotrę”. Takie życiowe – i twórcze – credo zawarł na stronach „Crimen. Opowieści jarmarcznej”, jednej ze swych najbardziej poczytnych książek. Józef Hen 8 listopada obchodzi swoje 95. urodziny.
Jest warszawiakiem, prawie całe życie związał z tym miastem. Czas okupacji spędził w Związku Radzieckim. W 1944 roku wstąpił do Wojska Polskiego; wtedy też zadebiutował jako poeta na łamach „Głosu Żołnierza”. Trzy lata później opublikował swą pierwszą książkę, zatytułowaną „Kijów, Taszkient, Berlin. Dzieje włóczęgi”. Uprawiał różne gatunki literackie, pisał wiersze, reportaże, opowiadania, eseje, wspomnienia, powieści dla dorosłych i młodzieży, a także scenariusze filmowe.

Z kinematografią związał się w 1958 roku jako scenarzysta – utrzymanego w konwencji westernu – filmu Wadima Berestowskiego „Rancho Texas”. Ten reżyser przeniósł także na ekran jego poczytną powieść dla młodzieży – nawiązującą nieco do słynnych „Chłopców z Placu Broni” Ferenca Molnára – „Bitwa o Kozi Dwór” (1961). Pierwszym znaczącym scenariuszem Hena był nowelowy, rozgrywający się w wojennej lub tużpowojennej rzeczywistości, „Krzyż Walecznych” (1961) Kazimierza Kutza, oparty na trzech jego opowiadaniach („Krzyż Walecznych”, „Kłopot z psem”, „Wdowa po Joczysie”). Bohaterem „Krzyża” jest żołnierz, który za dokonanie bohaterskiego czynu otrzymał medal i kilka dni urlopu. Gdy dociera do rodzinnej wsi, zastaje tam tylko zgliszcza... Do grupy polskich żołnierzy przyplątał się bezdomny owczarek niemiecki z hitlerowskiego obozu koncentracyjnego – o tym opowiada nowela druga, zatytułowana „Pies”. „Wdowa” zaś poświęcona jest młodej kobiecie, której mąż – kapitan Joczys – zginął bohaterską śmiercią, a jej trudno teraz ułożyć sobie życie. Hen jest także autorem scenariusza „Nikt nie woła” (1960), kolejnego filmu Kutza, pełnej poezji i nostalgii (nastrojowe zdjęcia Jerzego Wójcika), rozgrywającej się tuż po wyzwoleniu historii młodego mężczyzny, który na Ziemiach Zachodnich stara się szukać schronienia przed konsekwencjami wojny, chcąc rozpocząć życie od nowa, polemizującej z dramatycznymi losami Maćka Chełmickiego, bohatera słynnego „Popiołu i diamentu” (1958) Andrzeja Wajdy, ekranizacji głośnej powieści Jerzego Andrzejewskiego.

Hen jest także autorem – opartego na własnej powieści pod tym samym tytułem – scenariusza do interesującego filmu Witolda Lesiewicza „Kwiecień” (1961), spoglądającego na sprawy wojennego bohaterstwa – na przykładzie postaw oficerów II Armii WP w czasie ofensywy wojennej 1945 roku – z pozycji racjonalisty. Portret polskiego żołnierza, przemierzającego bojowy szlak z ziemi sowieckiej do Berlina, kontynuował w „Nieznanym” (1964), również wyreżyserowanym przez Lesiewicza. Ciekawym dokonaniem okazało się także – zrealizowane w tym samym roku przez Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego – „Prawo i pięść”, według scenariusza jego autorstwa, stanowiącego adaptację własnej powieści „Toast”, utrzymana w westernowej formule, pełna dramatycznych spięć opowieść rozgrywająca się tuż po zakończeniu wojny na Ziemiach Zachodnich. Jej bohater Andrzej Koenig, były więzień obozu koncentracyjnego, próbuje zaprowadzić porządek w opuszczonym przez Niemców miasteczku. Sam musi stanąć przeciw wszystkim. Jego współpracownicy zdradzili, okazali się szabrownikami.

W 1963 roku pisarz zadebiutował jako reżyser, realizując – wspólnie z Berestowskim – drugą część nowelowych „Weekendów” (reżyserem pierwszej części, zatytułowanej „Julia”, był Jan Rutkiewicz, a autorem scenariusza Krzysztof Gruszczyński). Opowieść Hena – „Autobusy jak żółwie” – to rozgrywająca się współcześnie subtelna historia pewnego uczuciowego oczekiwania i coraz bardziej gasnącej nadziei. Dwa lata później pisarz nakręcił jeszcze dla Telewizji Polskiej trzyczęściowy cykl komediowy oparty na własnych scenariuszach – „Perły i dukaty” („Markiza De Pompadur”, „Ping-pong”, „Perły i dukaty”). Niezwykle udaną komedią obyczajową okazały się „Dwa żebra Adama” (1963) Janusza Morgensterna, ekranizacja dość śmiałego – jak na owe czasy – opowiadania „Archiwum”.

Warto wspomnieć, że Hen jest również autorem kilku scenariuszy zainspirowanych dokonaniami innych autorów, m.in. „Granicy” (1977) Jana Rybkowskiego, opartej na słynnej powieści Zofii Nałkowskiej, czy „Starej baśni” (2003) Jerzego Hoffmana, adaptacji znanej książki Józefa Ignacego Kraszewskiego, a także serialu „Życie Kamila Kuranta” (1982) Grzegorza Warchoła według prozy Zbigniewa Uniłowskiego („Wspólny pokój”, „Dwadzieścia lat życia”, „Dzień rekruta”). Seriale – „Królewskie sny” (1988) Warchoła oraz „Rycerze i rabusie” (1984) Tadeusza Junaka i poprzedzający go pełnometrażowy film kinowy „Ostrze na ostrze” (1983) oparł na własnej prozie („Królewskie sny”, „Przypadki starościca Wolskiego”). Pierwowzorem literackim „Crimen” (1988), awanturniczego serialu rozgrywającego się w XVII wieku, była niezwykle poczytna książka „Crimen. Opowieść jarmarczna”.

Pisarzowi poświęcono dwa dokumenty – Aleksander Biedroń zatytułował swój po prostu „Józef Hen” (1994), a Marzanna Grdeń – „Jestem, więc myślę. Józef Hen” (2017). Na pytanie, co w życiu człowieka jest najważniejsze, pisarz odpowiada w „Królewskich snach”: „Ukształtowanie samego siebie (...). Nie wystarczy poznać, trzeba jeszcze z sobą powalczyć. Nie popuszczać sobie (...). Zwłaszcza kiedy wiele wolno”.

Za swą twórczość i obywatelską postawę Józef Hen został uhonorowany m.in. Krzyżem Walecznych (1945), Krzyżem Kawalerskim (1964), Krzyżem Komandorskim (1998), a także Nagrodą ZAiKS-u (1999) i Nagrodą Stowarzyszenia Filmowców Polskich (2016). Wszystkiego najlepszego, Szanowny Jubilacie!
Jerzy Armata
SFP
Ostatnia aktualizacja:  6.11.2018
Zobacz również
fot. Kuźnia Zdjęć/SFP
Seminaria i warsztaty ARRI na EnergaCAMERIMAGE 2018
100 lat niepodległej Polski w kinie Kultura
Copyright © by Stowarzyszenie Filmowców Polskich 2002 - 2024
Scroll