Kim jest konsultant scenariuszowy?

Konsultant scenariuszowy, wbrew obiegowemu pojęciu, to nie to samo co script doctor ani scenarzysta. – Czym innym jest być artystą, a czym innym analitykiem tekstu – wyjaśniała Anna Bielak podczas spotkania Atelier na Festiwalu Młodzi i Film w Koszalinie w czerwcu 2017 roku. – Konsultant zajmuje się analizą i interpretacją przedłożonego mu tekstu. Zadaje scenarzyście szereg pytań, jeśli motywacje postaci są niejasne, intryga nielogiczna, a napięcie w historii nieautentyczne. Taką pracę najłatwiej porównać do psychoanalizy - tyle, że przeprowadzanej na tekście i bohaterze.

A script doctor? Jak wyjaśnia Anna Bielak, script doctor zwykle przepisuje scenariusz ingerując w dialogi, konstrukcję bohaterów i dramaturgię.

Nie znaczy to rzecz jasna, że eksperci w tej dziedzinie nie mogą przejmować różnych ról w złożonym świecie scenopisarstwa i tak się właśnie dzieje. Głównym jednakże celem Atelier Scenariuszowego jest poddanie rozwijanego projektu tejże właśnie „psychoanalizie” tak, aby  autor pod wpływem rozmów, konfrontacji czy spojrzenia z zewnątrz nadał tekstowi właściwy kierunek.

Jak wyjaśnia Aleksandra Świerk, konsultant nie musi być scenarzystą – wielu cenionych konsultantów nigdy nie napisało samodzielnie scenariusza. – Istnieje pewne niebezpieczeństwo w nałożeniu tych funkcji – przyznaje. – Z jednej strony jest to wygodne, pojawia się wiele twórczych pomysłów.  Może się to jednak skończyć tak, że scenarzysta – konsultant będzie forsował swoje własne rozwiązania. A w pracy konsultanta najważniejsze jest zepchnięcie własnego ego na drugi plan i skupienie się na rozwijaniu pomysłu innego autora.


Anna Bielak, Filip Kasperaszek, Aleksandra Świerk, fot. Młodzi i Film

W polskich realiach pozycja konsultanta scenariuszowego wydaje się dość specyficzna, mało ugruntowana czy też – rozpoznana. Oczywiście dobrą tradycją polskiego kina jest stosowanie konsultacji merytorycznych, eksperckich (np. medycznej, wojskowej, psychologicznej itd.) Młodzi scenarzyści i reżyserzy, od czasów studenckich przyzwyczajeni do wszelakich warsztatów, programów, pitchingów, laboratoriów uznają pracę z konsultantem za integralną część procesu rozwoju tekstu. Ale, jak zaznaczają twórcy Atelier, wśród korzystających z konsultacji scenariuszowych niemało jest także uznanych twórców z bogatą filmografią. W zawodach związanych ze scenariopisarstwem widać postępującą specjalizację, widać także, że rynek potrzebuje ekspertów w tej dziedzinie. 

- Jedno spotkanie lub weekend warsztatów, a tyle trwają nasze Grupy Scenariuszowe, są bardzo pomocne, ale nie pozwalają na omówienie wszystkich aspektów tekstu. Kilka miesięcy to optymalny czas na solidny i gruntowny development scenariusza. – mówi Filip Kasperaszek. Dlatego najważniejsza działalność Atelier Scenariuszowego to roczne warsztaty składające się z trzech stacjonarnych sesji: w Łodzi (listopad 2017), Krakowie (marzec 2018) i Wrocławiu (lipiec/sierpień 2018) oraz konsultacji on-line.

Praca nad scenariuszami odbywa się w trzech grupach po cztery projekty. Każdą z grup prowadzi jeden z konsultantów Atelier. - Taki tryb pracy daje każdemu z uczestników unikalną szansę współpracy z tym samym konsultantem przez okres niemal całego roku oraz umożliwia wymianę opinii z innymi scenarzystami w grupie na przestrzeni całego programu – wyjaśniają twórcy programu.  Poza pracami literackimi warsztaty zawierają takie punkty, jak przygotowanie do pitchingu, warsztaty i wykłady z tematów około-scenariuszowych (emocjonalny rozwój postaci, sztuka tworzenia dialogu), szkolenia z zakresu praw autorskich, komunikacji, współpracy z producentem i negocjacji, czytanie scen ze scenariusza przez aktorów, interdyscyplinarne dyskusje o charakterze nieformalnym. Zwieńczeniem rocznego programu jest prezentacja projektów na pitchingu Polish Days na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym T-Mobile Nowe Horyzonty. Po zakończeniu pitchingu Atelier będzie pośredniczyć w ustalaniu indywidualnych spotkań ze scenarzystą. Można więc oczekiwać, że pierwsze efekty nowego programu poznamy latem 2018 roku.

Program Atelier skierowany jest do absolwentów uczelni artystycznych (scenarzystów, reżyserów, producentów kreatywnych) posiadających w swoim dorobku mniej niż dwa wyprodukowane filmy pełnometrażowe. Organizatorzy programu zapraszają do udziału w warsztatach także literatów, dramaturgów lub twórców mogących pochwalić się innym dorobkiem około literackim. Chociaż, jak się zarzekają, brak wykształcenia bądź udokumentowanego dorobku nie przekreśla możliwości udziału. Ostatecznym kryterium przyjęcia jest bowiem tekst oraz talent autora.

Program warsztatów jest współfinansowany przez Polski Instytutu Sztuki Filmowej, a partnerami Atelier są takie instytucje, jak EC1 Łódź - Miasto Kultury, Narodowe Centrum Kultury Filmowej, Krakow Film Commission i Stowarzyszenie Nowe Horyzonty.