Ewa Dałkowska – sztuka wymaga ryzyka

W ostatnich latach wystąpiła w trzech takich „ryzykownych” rolach filmowych: w „Sąsiadach” Grzegorza Królikiewicza (2014), „Body/Ciało” (2015) Małgorzaty Szumowskiej oraz „Smoleńsku” (2016) Antoniego Krauzego. W tym pierwszym zagrała potrójną rolę – pielęgniarki, kobiety o dwóch sercach i autorytetu moralnego, w tym drugim dała się poznać jako szalona przyjaciółka prokuratora, której obłędny erotyczny taniec to bez wątpienia jedna z najbardziej odjazdowych scen w dziejach rodzimej kinematografii ostatnich lat, a w tym trzecim wcieliła się w Marię Kaczyńską, żonę prezydenta.

Ewa Dałkowska urodziła się 10 kwietnia 1947 roku we Wrocławiu. Jest absolwentką polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim (1970) oraz Wydziału Aktorskiego stołecznej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (1972). Tuż po studiach związała się z Teatrem Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach (1972-1974), następnie występowała na deskach Teatru Powszechnego w Warszawie (1974-2008), a od 2008 roku jest aktorką stołecznego Nowego Teatru. Gościnnie występowała m.in. w warszawskim Teatrze na Woli, krakowskim Teatrze im. Juliusza Słowackiego, Teatrze Polskim w Bydgoszczy, Teatrze Rozmaitości w Warszawie, tworząc wiele niezapomnianych kreacji, które przyniosły jej prawdziwą lawinę prestiżowych nagród.

Na ekranie zadebiutowała – u boku Aleksandra Bardiniego – jeszcze podczas studiów w etiudzie Krzysztofa Rogulskiego „Stroiciel fortepianów” (1971), zrealizowanej w łódzkiej Szkole Filmowej. Już w pierwszej większej roli – Olesi Chrobotówny w „Nocach i dniach” (1975) – dzięki sugestywnej grze pozostała w pamięci widzów i reżyserów, którzy zaczęli jej proponować coraz ciekawsze, niezwykle skomplikowane zadania aktorskie. Wystarczy wymienić choćby tytułową rolę w „Sprawie Gorgonowej” (1977) Janusza Majewskiego, fascynującej próbie rekonstrukcji głośnej przed wojną zbrodni, czy doktor Nosilewską w „Szpitalu Przemienienia” (1978) Edwarda Żebrowskiego, niezwykle interesującej ekranizacji młodzieńczej powieści Stanisława Lema, będącej w efekcie sugestywnym traktatem moralnym poświęconym ludzkiej odpowiedzialności w czasach skrajnego zagrożenia.

W 1978 roku zagrała żonę głównego bohatera w „Bez znieczulenia” Andrzeja Wajdy, swoistym forszpanie kina moralnego niepokoju, a następnie w kilku interesujących filmach tego nurtu, m.in. „Aktorach prowincjonalnych” (1979) Agnieszki Holland i „Głosach” Janusza Kijowskiego.

Dałkowska często wciela się w kobiety tajemnicze, o skomplikowanej psychice, by nie rzec femme fatale. W „Lekcji martwego języka” (1979) Janusza Majewskiego, opartym na motywach znanej powieści Andrzeja Kuśniewicza, sugestywnym obrazie rozpadu monarchii austro-węgierskiej, ukazanym poprzez losy młodego porucznika ułanów poszukującego sensu życia i śmierci, wcieliła się w medium, podobnie jak w… „Medium” (1985) Jacka Koprowicza, zaś w „Mistyfikacji” (2010) tegoż reżysera zagrała Jadwigę Witkiewicz, żonę Witkacego.

Bezsprzecznie jej największą filmową kreacją jest Andzia Cichalska-Solska, z domu Głowacka, czyli tytułowa rola w „Kobiecie z prowincji” (1984) Andrzeja Barańskiego. Andzia ma sześćdziesiąt lat, pochodzi z ubogiej rodziny z małego miasteczka. Przed dziesięciu laty wyszła za mąż za właściciela kamienicy i w końcu nie dokucza jej bieda. Całe jej dotychczasowe życie zdeterminowane było walką o byt. I godność. Przejmujące dzieje Andzi, zainspirowane powieścią Waldemara Siemińskiego, opowiada Andrzej Barański od końca do początku. Film zamyka obraz dziecka stawiającego pierwsze kroki. To Andzia. Ta rola, jedna z najciekawszych w dziejach polskiego kina, przyniosła reżyserowi Nagrodę Specjalną Jury i Nagrodę Dziennikarzy, Henrykowi Kuźniakowi – Nagrodę za muzykę, a aktorce – Wyróżnienie Dziennikarzy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku w 1985 roku.

Ewa Dałkowska zagrała ponad sześćdziesiąt ról filmowych, tworząc wiele niezapomnianych kreacji. Warto wspomnieć, że z powodzeniem występuje w kabarecie i jest niezwykle interesującą pieśniarką. Choć sama często podkreśla, że czuje się – nade wszystko – aktorką teatralną. Na łamach „Gazety Stołecznej” powiedziała kiedyś: „Nic nie podsumowuję. Staram się żyć do przodu”.