85. urodziny Jerzego Hoffmana

Barwna postać, bogaty życiorys, wspaniała twórczość. Jerzy Hoffman dał nam przede wszystkim ekranizację Trylogii Henryka Sienkiewicza, w tym Potop, nominowany do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. Przyczynił się też do powstania słynnej czarnej serii w filmie dokumentalnym.

 

Urodził się 15 marca 1932 roku w Krakowie. Szczęśliwe dzieciństwo w Gorlicach przerwała wojna i wywózka na Sybir, która paradoksalnie ocaliła przyszłego reżysera od Holocaustu. Po wojnie: powrót do kraju, studia na Wydziale Reżyserii WGiK-u w Moskwie (rok ukończenia: 1955), kierowanie Zespołem Filmowym Zodiak (1980-1997), wiceprezesura Zarządu Głównego SFP (1983-1987), członkowstwo w Komitecie Kinematografii (1987-1989), współtworzenie spółki Zodiak Jerzy Hoffman Production (1997), no i trudy realizacji filmów, zwłaszcza superprodukcji według Trylogii (11 lat walki o Ogniem i mieczem!).


Jerzy Hoffmann laureatem nagrody specjalnej SFP w 2015 roku, fot. Borys Skrzyński SFP

Mogę wszystko powiedzieć o swoim życiu, tylko nie to, że było nudne. Kochałem życie ze wszystkimi jego barwami – wyznaje Jerzy Hoffman, członek założyciel SFP i członek Polskiej Akademii Filmowej. Robienie filmów zawsze sprawiało mi frajdę – podkreśla. Zaczął od dokumentów, które zainicjowały czarną serię, przeciwstawiającą lukrowi filmów socrealistycznych gorzką prawdę. Dwa najgłośniejsze, zrealizowane – jak większość z ponad 20 filmów dokumentalnych w dorobku Hoffmana – z Edwardem Skórzewskim, to Uwaga, chuligani! (1955) i Dzieci oskarżają (1956). Świetne była też ich dokumenty religijne Pamiątka z Kalwarii (1958) i Dwa oblicza Boga (1960). W fabule Hoffman debiutował – w duecie ze Skórzewskim – wyborną komedią Gangsterzy i filantropi (1962). Obaj nakręcili jeszcze Prawo i pięść (1964), udany polski western, i Trzy kroki po ziemi (1965). Dalsze filmy – od rewelacyjnego, 25-minutowego Ojca (1967) po pierwszy film polski w 3D: 1920. Bitwa Warszawska (2011) – Hoffman reżyserował sam. Adaptacja Trylogii: Pan Wołodyjowski (1968), Potop (1974, pierwszy film polski w systemie Panavision), Ogniem i mieczem (1999) przyciągnęła do kin miliony widzów, podobnie jak Trędowata (1976) czy Znachor (1981). Piękna nieznajoma (1992) i Stara baśń (2003) to także filmy historyczno-kostiumowe, a Do krwi ostatniej (1978) i Wedle wyroków Twoich… (1983) – wojenno-okupacyjne. Znaczącym powrotem do dokumentu był film Ukraina. Narodziny narodu (2007).

Brak filmów Jerzego Hoffmana w historii polskiego kina byłby (zachowując proporcje) podobny do braku w dziejach Polski Grunwaldu, Wiednia, Somosierry. Już samo podjęcie się ekranizacji „Trylogii” było brawurową szarżą. Jej rezultat okazał się wielkim triumfem. Sądzę, że Sienkiewicz by się z tym zgodził – uważa Daniel Olbrychski. Mistrz ma uczniów: jednym z wybitnych reżyserów, który zaczynał karierę w Zodiaku, jest Waldemar Krzystek. Dziś mówi: Każdy debiutant marzy o takim opiekunie artystycznym, jakim dla mnie był Hoffman: lojalnym, odganiającym od filmu czarne chmury. Jego roli w moim starcie zawodowym nie da się przecenić.

Filmy Hoffmana nagradzano w kraju (m.in. Złote Lwy na 1. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku, siedem Złotych Kaczek w plebiscytach czytelników Filmu) i za granicą (Chicago, Moskwa, Oberhausen). Reżyser otrzymał Orła – Polską Nagrodę Filmową – za Osiągnięcia Życia i Platynowe Lwy za Całokształt Twórczości na 34. FPFF w Gdyni. Odznaczony został zaś m.in. Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Posiada także ukraiński order Za zasługi, Złoty Medal Polonii Amerykańskiej i tytuł Doktora Honoris Causa moskiewskiego WGIK-u.