PORTAL
start
Aktualności
Filmy polskie
Box office
Baza wiedzy
Książki filmowe
Dokument
Scenarzyści
Po godzinach
Blogi
Konkursy
SFP
start
Wydarzenia
Komunikaty
Pożegnania
Zostań członkiem SFP
Informacje
Dla członków SFP
Kontakt
ZAPA
www.zapa.org.pl
Komunikaty
Informacje
Zapisy do ZAPA
Kontakt
KINO KULTURA
www.kinokultura.pl
Aktualności
Informacje
Repertuar
Kontakt
STUDIO MUNKA
www.studiomunka.pl
Aktualności
Informacje
Zgłoś projekt
Kontakt
AKTORZY POLSCY
www.aktorzypolscy.pl
Aktualności
Informacje
Szukaj
Kontakt
FILMOWCY POLSCY
www.filmowcypolscy.pl
Aktualnosci
Informacje
Szukaj
Kontakt
MAGAZYN FILMOWY
start
O magazynie
Kontakt
STARA ŁAŹNIA
www.restauracjalaznia.pl
Aktualności
Informacje
Rezerwacja
Kontakt
PKMW
start
Aktualności
Filmy
O programie
Kontakt
Portal
SFP
ZAPA
Kino Kultura
Studio Munka
Magazyn Filmowy
Stara Łaźnia
PKMW
MENU
Polskie przedwojenne gwiazdy ekranu były prawdziwymi celebrytkami: miały talent, urodę, bogactwo oraz były uwielbiane przez tłumy. Po wojnie otrzymały wyrok, który skazał je na życie w zapomnieniu, tysiące kilometrów od ojczyzny. „Skazane na zapomnienie” w księgarniach od 22 marca.
Wrzesień 1939 roku – dla wielu polskich gwiazd filmowych okazał się ostatnim aktem w filmowej karierze. Również po wojnie nowa władza skutecznie postarała się o to, by w filmie nie było miejsca dla sanacyjnych diw. Wiele z nich zdecydowało się na emigrację, gdzie zderzyły się z nieznaną im dotąd prozą życia.

2015 rok, prawie osiemdziesiąt lat później, był ostatnim momentem, by odnaleźć jeszcze ludzi pamiętających te niezwykłe kobiety i ich, często tragiczne, historie. Tego ważnego i niezwykłego przedsięwzięcia podjął się Grzegorz Rogowski: przebył ponad 12 000 kilometrów, podróżując przez całą Amerykę Północną w poszukiwaniu śladów, wspomnień, opowieści.

„Bliższe dane biograficzne nie są znane”, „bardzo tajemnicza postać”, „poza datą śmierci nic nie wiadomo o jej życiu”, „jej dalsze losy są tajemnicą” –  tylko tyle można dziś przeczytać o nich w filmowych leksykonach. Zagadki w ich biografiach mnożą się po 1939 roku – wcześniej prasa i wielbiciele śledzili przecież każdy ich krok. Odtąd dwie części życiorysów międzywojennych ulubienic publiczności, ta sprzed wojny i po niej, nie przystają do siebie, są jak z dwóch różnych filmów.

Tamara Wiszniewska, która zagrała w takich przebojach kinowych jak "Trędowata", "Ordynat Michorowski", "Dziewczęta z Nowolipek", elegancka i wytworna bywalczyni wykwintnych przyjęć i bali, w Stanach Zjednoczonych pracowała jako tłumaczka i recepcjonistka. Janina Wilczówna („prześliczne warunki, szczerość uczucia, przekonywująca prostota ekspresji i gestu” – pisano o jej aktorskich występach) – jako stewardessa na jachcie, służba domowa, sprzedawczyni. Zofia Nakoneczna, o której „wiośnianym wdzięku”, „finezji”, „szczerym sentymencie” rozpisywali się recenzenci, w latach międzywojennych spędzająca urlopy na luksusowych pokładach transatlantyków, w USA była zmuszona do zatrudnienia się jako modelka – „praca bardzo męcząca i ogłupiająca”, pisała w liście do Leona Schillera. Renata Radojewska, która rozpoczęła karierę filmową od wysłania kilku zdjęć do poczytnego magazynu „Kino” i podbicia jego kącika „Czy jesteśmy fotogeniczni”, nie doczekała się nawet nagrobka – jej prochy prawdopodobnie rozsypano w Nowym Jorku, by zaoszczędzić na drogim pochówku. Płomiennooka Nora Ney o egzotycznej urodzie, nazywana femme fatale polskiego kina, w Stanach pracowała jako opiekunka i prowadziła domy zamożnych Amerykanów. Lena Żelichowska, zaliczana do największych gwiazd  filmu i teatru, wszechstronna aktorka, która wystąpiła m.in. w filmach: „Granica”, „Żołnierz królowej Madagaskaru”, "O czym marzą kobiety", „Szpieg w masce”, w Stanach Zjednoczonych poszła do szkoły kosmetycznej i została manikiurzystką. Ostatnia bohaterka książki to Jadwiga Smosarska, która jako jedyna spośród wymienionych gwiazd doczekała się własnej, obszernej biografii – lukę w emigracyjnym życiorysie zapełnia jednak zamieszczona w książce korespondencja aktorki z Janem Lechoniem.

Jak przecierało się drogę do kariery filmowej w międzywojennej Polsce? Jak wyglądało życie tancerek w podrzędnych teatrzykach, girlsów w teatrach rewiowych? Jaki pseudonim gwarantował sukces sceniczny i ekranowy? Gdzie należało się pokazywać? Jak można było sprawdzić, czy jest się fotogeniczną? Obszerną opowieść o kulisach życia teatralnego i filmowego w międzywojennej Polsce przygotował zaproszony przez autora do udziału w publikacji filmograf Filmoteki Narodowej Michał Pieńkowski. Wykonał iście tytaniczna pracę, przerzucając olbrzymie tomy przedwojennych dzienników, tygodników i miesięczników, by dostarczyć czytelnikom niezbędny kontekst biografii odkrywanych krok po kroku przez autora książki.


Grzegorz Rogowski – jego książka „Pod polską banderą przez Atlantyk” otrzymała  nominację w kategorii najlepsza książka popularnonaukowa poświęcona historii Polski w XX wieku w 2016 roku w konkursie „Książka Historyczna Roku” o nagrodę im. Oskara Haleckiego. Pracuje w Filmotece Narodowej. W poszukiwaniu materiałów do kolejnej książki dwukrotnie był w USA, aby spotkać się z rodzinami polskich aktorek, które zmarły na emigracji.

Patroni medialni: Filmoteka Narodowa, Muzeum Kinematografii w Łodzi, RMF Classic.


AK
Wydawnictwo Muza
Ostatnia aktualizacja:  17.02.2017
Zobacz również
fot. Wydawnictwo Muza
„Wołyń” już dostępny na vod.tvp.pl
Berlinale 2017: Duży sukces Polski na Europejskich Targach Filmowych
Copyright © by Stowarzyszenie Filmowców Polskich 2002 - 2024
Scroll