Branża filmowa w 2016 - podsumowanie subiektywne (cz. I)

Część I

Symbolicznie rok 2016 w polskiej kinematografii rozpoczął się 17 grudnia 2015 roku. W momencie, kiedy na Wigilii filmowców w hotelu Hilton gęstniał tłum, Polski Instytut Sztuki Filmowej opublikował listy komisji eksperckich w programach Produkcja Filmowa. Niektóre z nich wzbudziły emocje i stały się przedmiotem gorących, pamiętnych dyskusji.

1 stycznia 2016 roku Stowarzyszenie Filmowców Polskich rozpoczęło swój jubileusz 50-lecia, zwieńczony uroczystościami w maju w ogrodach na Foksal, gdzie wręczono nagrody wielkim artystom, zasłużonym dla promocji polskiego kina w świecie – m.in. Andrzejowi Wajdzie, Jerzemu Hoffmanowi, Pawłowi Pawlikowskiemu czy Januszowi Majewskiemu.
 


50-lecie SFP, fot. Borys Skrzyński / SFP

W ostatni dzień 2015 roku dymisje złożyli dyrektorzy TVP, m.in. dyrektor TVP1 Piotr Radziszewski, dyrektor TVP2 Jerzy Kapuściński, dyrektor TVP Kultura Katarzyna Janowska.

W styczniu Muzeum Kinematografii w Łodzi opublikowało wyniki plebiscytu przeprowadzonego wśród branży filmowej na temat najlepszych filmów 120-lecia. Zaskoczenia nie było, wygrały tytuły: „Ziemia obiecana” Andrzeja Wajdy i "Osiem i pół” Federico Felliniego.

Na początku stycznia pojawił się w Polsce Netflix. 8 stycznia prezes Telewizji Polskiej został Jacek Kurski, członkiem Zarządu – Maciej Stanecki. Trzy spółki skarbu państwa – Studio Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej,Studio Miniatur Filmowych i Studio Filmowe Kronika zostały ostatecznie przekształcone w instytucje kultury, podległe MKiDN, co otwiera nowe szanse przed tymi zasłużonymi ośrodkami.

W styczniu również okazało się, że do Konkursu Głównego Berlinale zakwalifikował się film Tomasza Wasilewskiego „Zjednoczone stany miłości”. Ostatecznie w lutym wyjechał z Berlina z nagrodą za scenariusz, opromieniony pochwałami samej Meryl Streep. Na festiwalu Sundance w Stanach Zjednoczonych długie kolejki ustawiały się po bilety na "Córki Dancingu". Ostatecznie, zarówno film Agnieszki Smoczyńskiej jak i "Wszystkie nieprzespane noce" wyjechały z festiwalu Redforda z nagrodami. Agnieszka Żulewska została laureatką Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego, a Magnus von Horn – Paszportów Polityki. Krytycy zrzeszeni w Kole Piśmiennictwa w Stowarzyszeniu Filmowców Polskich czyli w polskiej sekcji Fipresci za najlepszy polski film 2015 roku uznali "Body/Ciało" Małgorzaty Szumowskiej.


Pożegnanie Andrzeja Żuławskiego w kinie Kultura, fot. Borys Skrzyński / SFP

15 stycznia w wieku 75 lat zmarł reżyser Andrzej Kotkowski. A 17 lutego świat zamarł na wiadomość o śmierci jednego z największych wizjonerów europejskiego kina – Andrzeja Żuławskiego. Wkrótce na ekrany trafi ostatni film mistrza - „Kosmos” wedle Gombrowicza.

Rozpoczęła się czarna seria odejść.

W lutowym „Magazynie Filmowym” Jacek Bromski, prezes SFP, pisał. „Rozmawialiśmy z wicepremierem Piotrem Glińskim i wiceministrem Jarosławem Sellinem, uświadamiając, jak wrażliwa i delikatna jest struktura finansowania produkcji filmowej, jak dzięki sukcesom kina polskiego doszliśmy do trwałego porozumienia z tzw. „płatnikami” – podmiotami gospodarczymi opodatkowanymi na rzecz kinematografii, uzyskując w zamian zapewnienie, że w planach resortu nie ma jakiejkolwiek ingerencji organizacyjnej czy personalnej w stosunku do Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej ani nowelizacji Ustawy o Kinematografii, wręcz przeciwnie, planuje się zwiększenie budżetu na filmy historyczne i utworzenie specjalnego Funduszu, który dofinansowywałby, obok PISF-u, filmy znaczące dla polityki historycznej państwa”.

Stanowisko szefa działu produkcji PISF objęła Izabela Kiszka-Hoflik.


Andrzej Wajda, 90. urodziny na FFG w Gdyni, fot. A. Rezulak

Rok 2016 był także rokiem 90. urodzin Andrzeja Wajdy – niezliczonych wystaw, projekcji, spotkań, a także wspaniałych wydawnictw, jak m.in. przygotowanej przez PISF kolekcji wszystkich filmów Wajdy i o Wajdzie, która zadebiutowała na 41. Festiwalu Filmowym w Gdyni. Na początku marca SFP zorganizowało piękny jubileusz Mistrza. - „Jeżeli będziemy razem, nasze filmy będę na miarę naszych talentów, na miarę naszych możliwości i o takiej tematyce, którą my uznamy za ważną i nie będziemy musieli wzywać naszych kolegów z Hollywood, żeby nas wyręczyli” – mówił Andrzej Wajda na swoich urodzinach.

7 marca odbyła się słynna już gala Polskich Nagród Filmowych Orły, na której więcej mówiło się o polityce niż o filmach… Filmem roku 2015 okazało się, podobnie jak na 40. Festiwalu Filmowym w Gdyni „Body / Ciało” Małgorzaty Szumowskiej. W marcu rozpoczęły się również obchody Roku Krzysztofa Kieślowskiego w 20. rocznicę śmierci.

17 marca zmarł aktor Marian Kociniak.

W kwietniu Studio Munka SFP świętowało 10-lecie programu „30 minut”, który zrewolucjonizował polskie kino, wprowadzając do gry zapomniany dawno gatunek filmu krótkiego i dając szansę na krótkometrażowy debiut dziesiątkom młodych filmowców. Na jubileuszu poinformowano, że stanowisko szefa artystycznego Studia od lipca 2016 roku obejmie Jerzy Kapuściński.


Jerzy Kapuściński, fot. Szymon Pulcyn / SFP

Film Andrzeja Żuławskiego na czele nie-hollywoodzkich filmów science-fiction. "Na srebrnym globie" zwyciężyło w rankingu na łamach serwisu Taste of Cinema. Dokument "Wszystko może się przytrafić" w reżyserii Marcela Łozińskiego otrzymał tytuł "Najlepszy Polski Film Dokumentalny Stulecia" w internetowym plebiscycie publiczności, który towarzyszył zorganizowanemu m.in. przez SFP przeglądowi „100/100. Epoka Polskiego Filmu Dokumentalnego”. W kwietniu w Bari odbył się zjazd Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych FIPRESCI. Wiceprzewodniczącą Federacji została Barbara Hollender, przewodnicząca Koła Piśmiennictwa Filmowego SFP. Autorka zdjęć Monika Lenczewska ostała wyróżniona przez "Variety”. Ceniony amerykański magazyn filmowy zaliczył ją do prestiżowego grona "10 Cinematographers to Watch 2016".

Mariusz Grzegorzek został ponownie rektorem Szkoły Filmowej w Łodzi. Pokieruje uczelnią przez kolejne cztery lata – 2016-2020. Natomiast Dorota Segda została rektorem PWST w Krakowie.

Jak burza idzie sieć Kin Helios. W kwietniu dysponująca pakietem większościowym Heliosa Agora poinformowała, że licząca wówczas 37 kin sieć powiększy się wkrótce o cztery kolejne nowoczesne multipleksy. Wcześniej zapowiedziano otwarcie pierwszego Heliosa w Warszawie, w Blue City.

Również w kwietniu Sejm poinformował, że trzy projekty ustaw, które składają się na tzw. dużą ustawę medialną, mają być procedowane w parlamencie już w przyszłym tygodniu. Ostatecznie ustawa medialna nie została uchwalona do tej pory.

Walny Zjazd Stowarzyszenia Filmowców Polskich, który odbył się 23 kwietnia 2016 roku w Warszawie, wybrał nowe władze. Prezesem największej w Polsce organizacji zrzeszającej ludzi filmu, ogromną większością głosów, został ponownie wybrany Jacek Bromski. Na Jacka Bromskiego, reżysera, scenarzystę, producenta, głosowało ponad 90 proc. obecnych. Do Zarządu Głównego zostali wybrani: Allan Starski, Janusz Kijowski, Karolina Bielawska, Filip Bajon, Juliusz Machulski, Michał Żarnecki, Michał Kwieciński, Witold Giersz, Dariusz Gajewski. Wiceprezesami SFP zostali – w wyniku głosowania Zarządu w czerwcu - Karolina Bielawska i Dariusz Gajewski.


Walny Zjazd SFP, fot. B. Skrzyński / SFP

3 maja Prezydent RP wręczył najwyższe polskie odznaczenie cywilne - Order Orła Białego wybitnemu kompozytorowi Michałowi Lorencowi.

11 maja członkowie Zarządu Głównego Polsatu – m.in. była dyrektor PISF Agnieszka Odorowicz oraz aktualna dyrektor PISF Magdalena Sroka podpisali porozumienie o współpracy Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej i Grupy Polsat. Ogłoszono też program produkcji filmowej. Pierwsze tytuły filmów produkowanych przez Polsat poznaliśmy już we wrześniu, podczas 41. Festiwalu Filmowego w Gdyni. Natomiast TVP zapowiedziała otwarcie „przygotowanego w Agencji Produkcji Telewizyjnej i Filmowej programu NOS (Nabór Ocena Selekcja), którego debiutem będzie pilotażowa edycja naboru projektów serialowych dla TVP”. Akson Studio, jeden z czołowych producentów filmowych w Polsce, powołał spółkę AKSON DYSTRYBUCJA

  Tymczasem pod koniec maja do Polski zjechali aktorzy grający w nowym filmie Lecha Majewskiego „Dolina bogów”: Josh Hartnett, Bérénice Marlohe, John Malkovich. Andrzej Wajda został laureatem nagrody Pen Clubu, a Agnieszka Holland doctorem honoris causa Brandeis University. W Rzymie widzowie bili się o miejsca na przeglądzie filmów Krzysztofa Kieślowskiego. Natomiast na początku czerwca na Krakowskim Festiwalu Filmowym Złotego Lajkonika otrzymała „Ikona” Wojciecha Kasperskiego, „Więzi” Zofii Kowalewskiej Srebrnego Smoka (co otworzyło filmowi drogę do selekcji oscarowej); „21x Nowy Jork” Piotra Stasika został nominowany do EFA.


John Malkovich, fot. Żółty Szalik

Rozwijają się lokalne komisje i fundusze filmowe. W marcu ruszył mały fundusz białostocki, a w maju – Podkarpacka Komisja Filmowa. Ostatni Fundusz, Warmińsko-Mazurski, został ogłoszony na WAMA Film Festival w październiku. Zlikwidowano historyczny portal stopklatka.pl, teraz jest tylko wizytówką telewizji. W Koszalinie na 35. Młodzi i Film wygrał Magnus von Horn („Intruz”).

22 czerwca po długiej chorobie zmarł wybitny reżyser Andrzej Kondratiuk.

Ciąg dalszy nastąpi