Kuba Czekaj: Talent nie idzie w parze z uszami

Kuba Armata: Twój film "Baby Bump" miał światową premierę na festiwalu w Wenecji, a ostatnio pokazywany był na prestiżowym SXSW w Stanach Zjednoczonych. Widzisz duży rozdźwięk w jego recepcji?

Kuba Czekaj: To ciekawa kwestia. W Wenecji panowało spore zdziwienie, że taki film przywozimy właśnie z Polski. W Stanach z kolei, gdzie traktowani jesteśmy po prostu jako część większej całości, panowało przekonanie, że tylko w Europie mógł powstać film, który tak „odważnie” traktuje temat cielesności i seksualności. Interesujące było to zestawienie różnych opinii. W Ameryce byliśmy zatem filmem z Europy, a w Wenecji – z Polski, gdzie nasze kino kojarzy się trochę inaczej. Ale dzieje się dobrze, od pewnego czasu koleżanki i koledzy robią coraz więcej zamieszania na arenie międzynarodowej.

Trudno znaleźć reżysera, który w jednym czasie rozwijał dwa projekty. Co więcej, debiutanta.

Jeżeli pytasz, czy łatwo zrobić film, to wydaje mi się, że tak. Ale czy łatwo zrobić film, który jest autorskim projektem, wywodzi się z „osobliwego” patrzenia na rzeczywistość i nie jest typową w sposobie opowiadania opowieścią? Niekoniecznie. Producent może podejść do tego nieufnie. Iskrzy, pojawia się obawa przed kluczeniem w labiryncie. Nie dziwię się i rozumiem, że trudno zaufać takiemu prawiczkowi. Szczęśliwie jest kilku graczy lubiących ryzyko, którzy nie widzą kłębowiska a świadomie podjętą wędrówkę – cóż z tego, że „krętą”. Każdy ma swoją drogę i uważam, że może tak to po prostu musiało być w moim przypadku. Dla mnie ogromną lekcją było przejście z pisania krótkich metraży do pełnometrażowego filmu. To zupełnie inna odpowiedzialność, inaczej trzeba rozłożyć nastroje i akcenty. Umiejętnie majsterkować przy dramaturgii i na koniec złożyć wszystkie elementy w spójną całość.

Jak to się stało, że nad "Baby Bump" i „Królewiczem Olch” pracowałeś w tym samym czasie?

Zaczęło się od „Królewicza Olch”, który chronologicznie jest moim pierwszym filmem. Często jednak jest tak, że pewne rzeczy się przedłużają i nie masz na nie wpływu. Dla mnie lekarstwem zawsze była praca. Szukałem możliwości ujścia mojej nadpobudliwej chęci dzielenia się historiami i obrazami – zacząłem pisać. Pewnego razu na ekranie monitora zamrugała do mnie informacja o Biennale i wraz z producentkami – Magdą Kamińską i Agatą Szymańską – wysłaliśmy projekt. Nagle okazało się, że jesteśmy w półfinale, a jednocześnie wchodzimy w zdjęcia do „Królewicza Olch”. Wszystko strasznie zaczęło się zazębiać i miałem taki moment, w którym bałem się, że może się nie udać. To było szaleństwo, wszyscy stukali się w czoło. Mówili mi, że jeszcze nie zrobiłem jednego filmu, a już zabieram się za drugi. Że trzeba poczekać, odpocząć, złapać dystans. Co to w ogóle za gadanie?! Jak można nie skorzystać z takiej szansy? Nie zjeść podwójnego dania, gdzie jedna z potraw serwowana będzie w Wenecji? Nawet, gdyby coś się nie udało, to jest to moje nabieranie doświadczenia, moje umacnianie się w zawodzie filmowca. Choć teraz nie wiem, czy chciałbym powtarzać ten maraton – właściwie sprint (śmiech).

Rodzi się pytanie czy te filmy mają ze sobą wiele wspólnego?

Do pewnego stopnia są bliźniacze. Łączy je myśl przewodnia – ukazanie dwóch biegunów dorastania: cielesnego i duchowego. Różni je forma, rytm i ton, ale cementuje podjęte ryzyko. Oba filmy oparte są na moich scenariuszach – te które dostawałem były bardzo bezpieczne. To mnie nie interesuje. Mnie interesuje brawura i przygoda. Od tego jest kino. Kino posiada szeroką panoramę, dlatego nie odrzucam z zasady tekstów, który nie wychodzą spod moich palców. Podchodzę po prostu do tego inaczej – reżyserię zaczynam od pisania. Jest to wyzwanie dla czytających – moje scenariusze są bardzo obfite w szczegóły, didaskalia. Nie raz słyszę: „na co to komu, to nie scenopis” i nie raz odpowiadam: „ale to klimat, charakter sceny, który pomaga ją zobaczyć i unieść nad papier”.