Według statystyk publikowanych przez European Audiovisual Observatory do kin przyszło w 2014 ok. 6,6 mld ludzi na całym świecie. Jak podkreślają wszyscy analitycy branży, kina muszą mierzyć się z ogromnym zagrożeniem, jakim jest powszechna dostępność filmów na różnego typu serwisach VOD. Należy jednak podkreślić, że odbiór filmu w kinie jest atrakcyjny i nadal przyciąga ludzi. - Magia wyjścia z domu i wspólnego uczestnictwa w odbiorze filmu na dużym ekranie cały czas działa – mówi Sławomir Salamon. - Jesteśmy szóstym rynkiem w Europie (pozostałe, według kolejności: Francja, Wielka Brytania, Niemcy, Włochy i Hiszpania). Być może globalny rynek kinowy rośnie, jednak statystyczny mieszkaniec Stanów Zjednoczonych chodzi do kina 5,5 razu rocznie i wskaźnik ten niestety maleje.
10 największych rynków dystrybucji wg ilości widzów w mln, fot. Sławomir Salamon.
Jaki procent europejskich widzów ogląda na dużym ekranie lokalne produkcje? Te liczby wahają się pomiędzy 20 a 30 procent. W 2014 roku 27 procent polskich widzów wybrało filmy polskie. W Niemczech w tym samym okresie rodzimą produkcję obejrzało ok. 26 procent, a w Hiszpanii ok. 25 procent. Natomiast we Francji aż 44 procent. – Jeśli Polacy pokochają polskie filmy tak jak Francuzi francuskie, procent może wzrosnąć do 40 – dodaje Salamon.
fot. Paweł Topolski/Tarnowska Nagroda Filmowa.
Polska jest dosyć dużym rynkiem. Do kin chodzi średnio 40 mln widzów rocznie, a w rekordowym 2015 roku liczba widzów przekroczyła 45 mln. Widać zatem tendencję wzrostową. Docelowo dystrybutorzy pragną osiągnąć pułap 60 mln widzów. Dla porównania w Stanach Zjednoczonych do kin chodzi rocznie 1,2 mld widzów, a jest to ogromny rynek. Produkcje rodzime zajmują tam aż 95 procent (5 procent pozostaje dla kina zagranicznego, w tym polskiego). Jak doskonale wiemy, bardzo trudno jest się tam przebić produkcjom z innych krajów. Nie lepiej jest w Europie. Pomimo, że lokalne produkcje w krajach rodzimych są chętnie oglądane, to bardzo rzadko odnoszą sukcesy na innych rynkach kontynentu. W UE istnieje kilka programów operacyjnych wspomagających dystrybucję produkcji europejskich na innych rynkach lokalnych, jednak nie jest to zjawisko częste.
10 największych rynków w Europie wg mln widzów, fot. Sławomir Salamon.
W 2015 roku do polskich kin wprowadzono aż 343 tytuły, w tym 42 polskie. Tylko 7 filmów przekroczyło pułap 1 mln widzów, a 12 – pułap 500 tys. widzów. Na filmy polskie wybrało się 8,3 mln widzów: – Będzie dobrze jeżeli ta liczba przekroczy 10 mln (jak w 2011 roku) – dodaje Salamon. - Przyjmuje się w branży dystrybucyjnej, że jeżeli film osiągnie 100 tys. widzów, to jest to wynik zadowalający i koszty wprowadzenia filmu do kin się zwróciły. Tymczasem w roku 2015 aż 246 tytułów nie dobiło do pułapu 100 tys. Co oznacza, że dystrybutorzy tych filmów pokryli poniesione straty z dochodów z innych pól eksploatacji (DVD, TV, PPV) lub pokryli brakujące sumy z wpływów wygenerowanych przez inne tytuły.
Należy jednak pamiętać, ze cały czas przychody z kin zależą w dużym stopniu od produkcji wielkich studiów amerykańskich, czyli tzw. „majors”. W skład tej „wielkiej szóstki” wchodzą wytwórnie Universal, Paramount, Fox, Warner Brothers, Sony i Disney. W roku 2014 przychody z filmów dystrybuowanych przez majors stanowiły 42 procent a w 2015 już 57 procent ogółu wpływów w polskich kinach.
Sławomir Salamon, fot. Paweł Topolski/Tarnowska Nagroda Filmowa.
Ilość widzów na produkcjach z lokalnego rynku, fot. Sławomir Salamon.
Każda branża ma swoją sezonowość. Filmy polskie też podlegają tej sezonowości. Dzieląc rok na cztery kwartały, można przyjąć, że polskie filmy zarabiają w pierwszym i ostatnim kwartale roku. Tutaj polscy producenci unikają lata. Branża wierzy, że sukces polskich filmów zależy od uczniów i studentów, a ci latem są na wakacjach. Polscy producenci nie chcą również konkurować z blockbusterami zza oceanu.
Cyfryzacja spowodowała, że wszystkie kina stały się kinami pierwszego rzutu. Kopia cyfrowa jest tańsza i bardziej dostępna. Kiedyś kopie były tak drogie, że najpierw dostawały je lepsze kina, a po jakimś czasie film trafiał do pozostałych. Kino musiało zatem czekać na swoją kolejkę. Stosowanie taktyki pierwszego rzutu to także obrona przed piractwem. Dlatego amerykańskie studia startują z blockbusterami w tym samym czasie na całym świecie. Tym sposobem film „spiratowany” będzie dostępny już tylko po premierze. A największe pieniądze zdobywa się w pierwszy weekend wyświetlania.
Artur Liebhart, fot. Paweł Topolski/Tarnowska Nagroda Filmowa.
- Właściciele multipleksów patrzą w jedną stronę – w stronę studiów amerykańskich. I wszyscy się modlą, żeby Amerykanie nadal produkowali filmy do kina – dodaje Salamon. Studia stawiają głównie na science-fiction, fantasy i filmy dla dzieci, brakuje natomiast tzw. filmów środka – z ciekawą fabułą i wybitnymi aktorami. Produkują je często spółki, działające w nurcie niezależnym. Ryzyko wprowadzenia tego typu filmów do kin jest ogromne i wpływy nie rekompensują kosztów produkcji.
Cyfryzacja zmieniła też możliwości różnych pól eksploatacji.
W przeszłości filmy zarabiały na siebie w pierwszym okresie dystrybucji w
kinach, a później generowały kolejne przychody z pól eksploatacji na DVD/Blu-ray, czy w telewizji.
- W tej chwili wpływy z TV będą
prawdopodobnie maleć. Telewizja premium musi toczyć walkę o widzów z Internetem
i z usługami VOD. Jednak dla dystrybutorów
malejące wpływy z DVD i różnych telewizji nie są rekompensowane z wpływów z
Internetu i usług VOD. Można powiedzieć, że filmy bardzo szybko się starzeją i
ich wartość szybko spada.
Produkcje z milionem widzów w Polsce, fot. Sławomir Salamon.
Rynek medialny analizuje również zachowania młodych odbiorców w wieku do 30 lat. Obraz jaki się wyłania pokazuje, że konsumpcja mediów w pokoleniu tabletów nie napawa menedżerów optymizmem. Konsumenci nie oglądają telewizji linearnej, tak jak starsze pokolenia. Jeśli oglądają programy lub seriale telewizyjne, to właściwie tylko w Internecie i w dowolnie wybranym czasie. Również filmy pełnometrażowe są w dużym stopniu oglądane w Internecie. Jednak większość usług w sieci jest darmowa lub dostępna za niewielką opłatą w abonamencie, a wpływy z tego tytułu są zbyt niskie, żeby pokryć rosnące koszty. Dlatego kino amerykańskie stawia na sprawdzone widowiska i spektakularne filmy fantasy i SF, tak aby duży ekran był atrakcyjniejszy od komputerowego. Jednak wielkie widowiska są kosztowne. Wszyscy w branży medialnej głowią się, jak to sfinansować. Czekają nas duże zmiany, a sytuacja jest cały czas bardzo, bardzo dynamiczna.
Debata "Specyfika filmowego rynku dystrybucyjnego w Polsce" odbyła się 27 kwietnia 2016 roku w Tarnowskim Centrum Kultury.
30. Tarnowska Nagroda Filmowa odbywa się pod patronatem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Patronami medialnymi festiwalu są "Magazyn Filmowy" i serwis internetowy www.sfp.org.pl.
http://www.tarnowskanagrodafilmowa.pl
