55. KFF: Kraków znowu należy do Smoków

"Dusze zmarłych powracają na ziemię i wędrują po niej, aż zostaną zbawione. Grzeszne dusze zamieszkują zwierzęta, ryby, a nawet rośliny. To dybuk" - przypomniał jedną ze scen "Dybuka" (1937) Michała WaszyńkiegoKrzysztof Kopczyński w swoim najnowszym dokumencie: "Dybuk. Rzecz o wędrówce dusz". Światowa premiera filmu uroczyście zainaugurowała nie tylko festiwal (pierwsze projekcje rozpoczęły się wcześniej), ale i rywalizację w konkursach polskim i międzynarodowym (dokumentalnym), do których "Rzecz o wędrówce dusz" się zakwalifikowała. Dla stałych gości Krakowskiego Festiwalu Filmowego było to tym bardziej niezwykłe wydarzenie, że pozwalała na swoistą "rewizytę" w mieście Humań, które mogli oglądać na otwarciu 49. edycji imprezy, kiedy w "Yippee - podróży do żydowskiego szczęścia" przedstawił je Paul Mazursky.

"To nie jest film ku pokrzepieniu serc" - tuż przed projekcją powiedział Kopczyński. Humań, przypomnę, to dla chasydzkich Żydów miejsce święte - nauczał tam oraz został pochowany rabin Nachman, jedna z najważniejszych postaci chasydyzmu. Każdego roku ściągają więc do Humania wielotysięczne pielgrzymki, które chcą wspólnie świętować Rosz Haszana, czyli żydowski Nowy Rok. W Humaniu jednak żywa jest nie tylko pamięć o Nachmanie. Dla miejscowej ludności o wiele ważniejsza jest kontrowersyjna postać Iwana Gonty - dla jednych mordercy, dla innych - symbolu walki o wolną Ukrainę.  


Krzysztof Gierat i Marcin Koszałka, fot. Marcin Warszawski.

"Szukałem odpowiedzi na pytanie, dokąd zmierza Ukraina" - jeszcze przed premierą mówił reżyser. "To mnie interesowało od bardzo wielu lat. Napisałem na ten temat artykuł do paryskiej 'Kultury' w 1989 roku po pierwszej podróży na Ukrainę. Byłem związany z myśleniem o Ukrainie jako o miejscu, które jest bardzo ważne dla Polski, dla naszych interesów wschodnich, ale też jako o miejscu, które ma w sobie tajemnicę. Nie potrafimy odpowiedzieć na pytanie dlaczego Gonta i Żeleźniak, którzy wymordowali Żydów i Polaków w Humaniu, teraz są uważani za bohaterów narodowych Ukrainy".

"To film bardzo ważny zarówno dla Żydów, dla Polaków i dla Ukraińców" - podkreśla Krzysztof Gierat, dyrektor festiwalu. "Trafia na niezwykle ważny moment w naszych polsko-ukraińskich relacjach, pokazuje także bardzo istotny wątek religijny - czy i na ile możliwe jest swobodne wyrażanie uczuć religijnych na nie swoim terytorium? Chasydzi przyjeżdżający do Humania wierzą, że pielgrzymują, by uzyskać zbawienie, jak obiecał im  Rabi Nachman, ich obecność jednak coraz bardziej irytuje miejscowych". 

Seans "Dybuka. Rzeczy o wędrówce dusz" na pewno zachęcił do rozmowy. Będzie ją można kontynuować w trakcie debaty przygotowanej przez "Tygodnik Powszechny" (1 czerwca, godz. 16. aula Akademii Sztuk Pięknych). Uzupełnieniem filmu będzie też wystawa zdjęć zrealizowanych na planie przez Witolda Krassowskiego (od 1 czerwca w Pauza In Garden).

Festiwalowe projekcje rozpoczęły się jednak na wiele godzin przed wieczorną galą. W samo południe odbyła się pierwsza projekcja z konkursu polskiego - otworzyła ją bawiąca się groteską animacja "Kreatury" Tessy Moult-Milewskiej, wyprodukowana przez Studio Munka i prezentowana - jeszcze jako "work in progress" - na ubiegłorocznym pitchingu towarzyszącym Krakowskiemu Festiwalowi Filmowemu - Animated in Poland.

Zwiastun filmu "Kreatury" - https://vimeo.com/114969213#at=0

Kolejne pitchingi w tym roku. Przed nami cały tydzień festiwalowych emocji - spotkań branżowych w ramach wydarzeń Industry, projekcji filmowych (w sumie w programie jest około 250 produkcji, z których 105 walczy o nagrody - Smoki, Lajkoniki, Róg i Hejnał), dyskusji z autorami prezentowanych produkcji, wystaw (już od niedzieli można oglądać zdjęcia Marcina Koszałki - "Obłąkani" w Małopolskim Ogrodzie Sztuki), koncertów, debat.

Zapraszamy do Krakowa! Więcej informacji o 55. edycji Krakowskiego Festiwalu Filmowego w naszym portalu oraz w "Magazynie Filmowym" Stowarzyszenia Filmowców Polskich oraz na oficjalnej stronie imprezy - http://www.krakowfilmfestival.pl/pl/.