- To dla mnie zaszczyt i przyjemność, a jednocześnie wielki przywilej móc przywitać Państwa w Warszawie. Mam nadzieję, że nie po raz ostatni. – mówił witając delegatów Prezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich Jacek Bromski. - Życzę wszystkim owocnej i udanej konferencji. Niech wolno mi będzie przypomnieć, że nasza rola jako scenarzystów w tworzeniu filmów oraz innych dzieł wizualnych stanowi elementarną podstawę całości. I ten fakt został zauważony już niemal 2000 lat temu, kiedy św. Jan pisał w swojej Ewangelii – „Na początku było słowo” – dodawał.
Konferencję rozpoczęła wypowiedź doradcy Dyrektora Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej ds. literackich i europejskich – Jacka Fuksiewicza, który zaprezentował polski przemysł audiowizualny i pokrótce wyjaśnił system doboru projektów przeznaczonych do realizacji. Zreferował również zagranicznym delegatom jak wygląda wsparcie scenarzystów przy developmencie projektu.
Jacek Fuksiewicz (doradcy Dyrektora Polskiego
Instytutu Sztuki Filmowej ds. literackich i europejskich) i Maciej Karpiński (scenarzysta i Przewodniczący Koła Scenarzystów Stowarzyszenia Filmowców Polskich), fot. Małgorzata Mikołajczyk/SFP
Pierwszy panel na konferencji dotyczył
pisania scenariuszy dla widowni międzynarodowej. Rozpoczęła go dyskusja nad
sprzedażą istniejącego formatu telewizyjnego, którą prowadził Dyrektor
Zarządzający CILECT oraz członek zarządu FSE - Stanislav Semerdijiev. Brali w
niej udział: izraelski scenarzysta i reżyser Hagai Levi, nigeryjski scenarzysta
oraz licencjonowany reżyser w Nollywood – Ugezu J. Ugezu, londyński scenarzysta
i kierownik literacki – Grant Cathro, brytyjski scenarzysta i konsultant
rozwoju projektów – Phil Parker oraz amerykański scenarzysta – Tim O’Donnell. Dyskusja w głównej mierze oscylowała wokół uniwersalnego przekazu, jaki scenarzyści są w stanie wytworzyć, aby projekt mógł sprzedać się na rynki międzynarodowe. Hagai Levi zwrócił uwagę na fakt, że każdy kraj ma swoją oddzielną kulturę i nie wszystko z nią związane da się przedstawić za granicą tylko za pośrednictwem przekładu językowego. Chodzi również o zrozumienie pewnego kontekstu wydarzenia opisanego w scenariuszu. Dosłowne kopiowanie formatu nie zawsze się sprawdza, nawet jeżeli sięga się do tak uniwersalnego gatunku jak komedia. Levi podkreślił, że kluczowe jest dobranie odpowiedniego zespołu, który adaptuje scenariusz na zagraniczny rynek. Twórca sprzedawanego projektu musi mieć świadomość, że aby format mógł zostać zrozumiany w innym kraju, powinien najpierw ulec modyfikacjom, umożliwiającym odbiór dzieła przez tamtejszą widownię.
Nigeryjski scenarzysta oraz licencjonowany reżyser w Nollywood – Ugezu J. Ugezu
Z drugiej strony pojawił się w dyskusji temat produkcji, realizowanych przez poszczególne kraje z myślą o przedstawianiu zagranicznym widzom kultury danego regionu. Nigeryjski scenarzysta Ugezu J. Ugezu, mając świadomość, że ludzie za granicą nie do końca rozumieją istotę życia w Afryce, pragnie pokazać obyczajowość jego kraju w taki sposób, żeby widownia mogła zrozumieć kontekst kulturowy.
W drugiej części panelu delegaci mówili o plusach i minusach koprodukcji międzynarodowych. Spotkanie prowadził kanadyjski scenarzysta, dramaturg i reżyser – Denis McGrath. Uczestniczyli w nim: nowojorski scenarzysta i producent – Tom Fontana, izraelski scenarzysta – Giyora Yahalom (twórca „The Ran Quadruplets” i „The Gordin Cell”), polski scenarzysta i Przewodniczący Koła Scenarzystów Stowarzyszenia Filmowców Polskich – Maciej Karpiński, scenarzystka i Prezes Gildii Scenarzystów Wielkiej Brytanii – Olivia Hetreed oraz indyjski scenarzysta i reżyser – Saket Chaundhary. Denis McGrath rozpoczął temat mówiąc o kondycji współczesnego rynku, na którym scenarzyści, aby sprzedać swój projekt muszą budować pomysł oparty zarówno na aspekcie komercyjnym, jak i artystycznym. Maciej Karpiński stwierdził, że z perspektywy scenarzysty istnieją dwa podstawowe rodzaje koprodukcji. W pierwszej kategorii producent dochodzi do wniosków, że aby mieć większy budżet, najlepiej współpracować z innym krajem. To jest rozwiązanie najprostsze. Druga koncepcja znaczy trochę więcej, bowiem opiera się na stworzeniu projektu ambitniejszego, wyróżniającego się na tle innych produkcji krajowych. Tego rodzaju współpraca pozwala stronom zaangażowanym w projekt wynieść obopólne korzyści artystyczne. Karpiński mówił również o dzisiejszej widowni, na której potrzebach bazuje przemysł filmowy. - Odbiorcy w Polsce są dokładni tacy sami jak za granicą. Musimy założyć, że jeżeli fabuła będzie zrozumiała dla 17-20 latków w Polsce, to zrozumieją ją również ich rówieśnicy za granicą.
Od lewej: polski scenarzysta i Przewodniczący Koła Scenarzystów Stowarzyszenia Filmowców Polskich – Maciej Karpiński, scenarzystka i Prezes Gildii Scenarzystów Wielkiej Brytanii – Olivia Hetreed, dramaturg i reżyser – Denis McGrath, izraelski scenarzysta – Giyora Yahalom, indyjski scenarzysta i reżyser – Saket Chaundhary oraz nowojorski scenarzysta i producent – Tom Fontana, fot. Małgorzata Mikołajczyk/SFP.
Olivia Hetreed dodała, że scenariusz powinien zawierać pewne elementy uniwersalne, które pozwolą sprzedać film za granicę. – Jako scenarzysta, muszę znaleźć element ważny dla odbiorcy – coś historycznego i współczesnego zarazem. […] Musimy mieć także świadomość budżetu i mieć zespół, który ustali te kwestie. Kiedy tworzę scenariusz do koprodukcji, staram się kontaktować z różnymi reżyserami, którzy mogą rozumieć kontekst. Jak piszę dla Indii, muszę mieć świadomość do jakiej olbrzymiej widowni będzie on skierowany – powiedziała brytyjska scenarzystka.
Maciej Karpiński mówił ponadto, że pisanie w różnych językach narzuca pewne ograniczenia. Niektóre konteksty słowne podczas tłumaczenia się zamazują, albo są niezrozumiałe dla zagranicznych odbiorców. W jednym kraju bowiem dane słowo może mieć kilka znaczeń, w drugim zaś przetłumaczone lateralnie traci siłę, która wiąże je z fabułą. Pewne elementy fabuły mogą być w ten sposób nieczytelne.
- Nigdy nie pisałem dla kogoś innego, zawsze pisałem dla siebie – mówił z kolei Tom Fontana. - Ciężko mi myśleć o międzynarodowym i krajowym rynku.[…]Mam nadzieję, że nie będę nigdy pisał pod konkretny rynek. Jesteśmy bowiem w stanie pisać o ludziach, obojętnie w jakim kraju żyją, jeżeli oprzemy się na szczerej dynamice w stosunkach międzyludzkich – dodawał scenarzysta.
Dyrektor
Zarządzający CILECT oraz członek zarządu FSE - Stanislav Semerdijiev, fot. Małgorzata Mikołajczyk/SFP.
Kolejny panel, prowadzony przez nowozelandzkiego Prezesa Gildii Scenarzystów Pipa Halla, został poświęcony nowym gatunkom telewizyjnym. W dyskusji brali udział, wspomniany już, Stanislav Semerdijev, brytyjski scenarzysta produkcji komediowych dla dzieci – Gail Renard, niemiecka scenarzystka – dr Christine Otto oraz hiszpański scenarzysta – Curro Royo. Delegaci mówili o sięganiu do coraz większej ilości gatunków we współczesnych serialach, o hybrydach łączących wiele gatunków oraz o atrakcyjności pewnych tematów dla współczesnej publiczności.
O negocjacjach zbiorowych dotyczących wyznaczania minimalnych stawek z tytułu prawa konkurencji rozmawiali: Dyrektor Generalny FSE i Gildii Scenarzystów Irlandzkich – David Kavanagh (prowadzący), brytyjski Wiceprezes FSE – Robert Taylor, Sekretarz-Skarbnik Gildii Scenarzystów Amerykańskich (Oddział Wschodni) – Bob Schneider, Wicedyrektor Wykonawczy Gildii Scenarzystów Amerykańskich (Oddział Zachodni Anne Zeegers) – Chuck Slocum, oraz niemiecki prawnik Henner Merle. Paneliści starali się znaleźć sposób na usprawnienie wymiany informacji pomiędzy gildiami.
Poruszony został także temat roli scenarzystów w tworzeniu kina niezależnego. W dyskusji tej udział wzięli: Wiceprezes Gildii Scenarzystów Amerykańskich (Oddział Zachodni) – Howard Rodman (prowadzący), niemiecka scenarzystka, reżyserka i członek zarządu FSE – Carolin Otto, Wiceprezes Gildii Scenarzystów Amerykańskich (Oddział Wschodni) – Jeremy Pikser oraz Wiceprezes Gildii Scenarzystów Francuskich – Oliver Gorce.
Niemiecka scenarzystka, reżyserka i członek zarządu FSE – Carolin Otto, fot. Małgorzata Mikołajczyk/SFP.
O elementarzu technik negocjacyjnych rozmawiali z kolei: brytyjski Sekretarz Generalny Gildii Scenarzystów – Bernie Corbett (prowadzący), Dyrektor Wykonawczy i Prezes Gildii Scenarzystów Kanady (WGC) – Maureen Parker, Dyrektor Generalny Gildii Scenarzystów Nowej Zelandii – Steven Gannaway, scenarzysta i Przewodniczący Sekcji Telewizyjnej Gildii Scenarzystów Wielkiej Brytanii – Bill Armstrong oraz Prezes Gildii Scenarzystów Amerykańskich (Oddział Wschodni) – Michael Winship.
Pierwszy dzień konferencji zakończyła debata na temat fenomenu skandynawskich seriali telewizyjnych, które zdobywają na świecie coraz większą popularność. Uczestniczyli w niej Prezes FSE - Sveinbjörn Baldvinsson (przewodniczący), szwedzki scenarzysta – Hans Rosenfeldt, duńska scenarzystka – Mette Heeno, duńska szefowa działu produkcji fabularnej TV2 – Katrine Vogelsang oraz duński scenarzysta – Nicolaj Scherfig.
Duńska scenarzystka – Mette Heeno, fot. Małgorzata Mikołajczyk/SFP.
Konferencja jest organizowana przez Stowarzyszenie Filmowców Polskich we współpracy z pokrewnymi stowarzyszeniami innych krajów, w głównej części finansowana jest przez Polski Instytut Sztuki Filmowej, a także ZAIKS i ZAPA, M. St. Warszawę, Telewizję Polską oraz współorganizowana przez Creative Europe Desk Polska.
Nad konferencją patronat medialny objęła TVP Kultura, gazeta.pl i TOK FM oraz Magazyn Filmowy i serwis sfp.org.pl.
Więcej informacji (m.in. szczegółowy program i sylwetki prelegentów) na stronie: www.wcos03.org.
Streaming z konferencji:
www.wcos03.org/streaming