Skarby kina przedwojennego

- Przez dekady uczono nas, że kino przedwojenne jest nieciekawe i niegodne uwagi, ale nawet pobieżny kontakt z tymi filmami udowadnia, że było odwrotnie – mówi Michał Oleszczyk, dyrektor artystyczny 39. Festiwalu Filmowego w Gdyni. Sekcja „Skarby kina przedwojenngo” organizowana jest wspólnie z Filmoteką Narodową, która zaprezentuje tytuły zrekonstruowane cyfrowo w ramach projektu NITROFILM.


Fot. Filmoteka Narodowa.

Widzowie festiwalu obejrzą trzy filmy najpopularniejszego reżysera tego okresu, Michała Waszyńskiego – będą to komedie "ABC Miłości" i "Będzie lepiej", a także dramat "U kresu drogi". Zestaw uzupełni niezwykle popularna komedia Mieczysława Krawicza "Jadzia" z wielką gwiazdą kina przedwojennego Jadwigą Smosarską. Wszystkie cztery tytuły zostały zrekonstruowane cyfrowo w ramach wielkiego projektu rekonstrukcji kina przedwojennego NITROFILM, który od kilku lat realizuje Filmoteka Narodowa. Dzięki sięgnięciu do nieużywanych od dziesięcioleci oryginalnych przedwojennych taśm, obraz i dźwięk zyskały dużo lepszą jakość niż w dotychczas znanych kopiach. Zestawienie wszystkich zachowanych kopii i fragmentów pozwoliło uzupełnić brakujące sceny i przywrócić publiczności nieznane dotąd fragmenty filmów.  Na skutek tych zabiegów widzowie obejrzą na przykład „ABC miłości” dłuższe o 20 minut od wersji znanej dotychczas, a „Jadzię” - o 13 minut.
 
Dyrektor artystyczny Festiwalu Filmowego w Gdyni przyznaje, że sekcja ta jest dla niego szczególnie ważna. - Kino przedwojenne to wspaniała kapsuła czasu: czarno-biały bursztyn z zatopionym skarbem w postaci Polski, której już nie ma. Mimo że większość z tych filmów to popularna rozrywka, a nie sztuka wysoka, były to filmy kochane przez publiczność i tworzone na poziomie, który nawet z perspektywy dzisiejszej telewizji i kina trzeba uznać za wysoki. W tym roku pragnę zwłaszcza przypomnieć postać Michała Waszyńskiego, stąd obecność trzech jego filmów w programie. Za rok, dzięki partnerskiej współpracy z Filmoteką Narodową, mam nadzieję uczynić tę sekcję jeszcze bogatszą – mówi Michał Oleszczyk.

Wszystkie  gdyńskie pokazy poprzedzone będą prelekcjami Michała Pieńkowskiego, filmografa z Filmoteki Narodowej, który brał udział w rekonstrukcji i opracowaniu tych filmów. Dzięki temu widzowie poznają tajniki żmudnego procesu odnawiania i cyfryzacji przedwojennych tytułów.

Sekcję „Skarby kina przedwojennego” uzupełni wykład badacza kultury produkcji filmowej, dr. Marcina Adamczaka z Uniwersytetu im. Adama Mickiwicza w Poznaniu. Jak zapowiada Adamczak wykład będzie próbą rewizji jednoznacznego i krytycznego obrazu kina przedwojennego. -  Przedstawiony zostanie obraz kinematografii zmagającej się z ogromnymi problemami, takim jak brak kapitału, rozwijająca się dopiero infrastruktura, rywalizacja z mocniejszymi przemysłami filmowymi i stopniowo coraz lepiej sobie z nimi radzącej – zapowiada dr Adamczak. Dodatkowym wydarzeniem specjalnym będzie spotkanie z Łukaszem M. Maciejewskim, autorem scenariusza planowanego filmu fabularnego o Michale Waszyńskim.


Współpraca Festiwalu Filmowego w Gdyni i Filmoteki Narodowej została oficjalnie rozpoczęta podpisanym w czerwcu 2014 roku porozumieniem. Filmoteka dysponuje bezcennymi zbiorami taśm filmowych i archiwaliów, należącymi do najbogatszych w Europie. Najcenniejszą część kolekcji taśm filmowych Filmoteki Narodowej stanowią przywrócone polskiej kulturze polskie filmy fabularne z lat 1914 -1939, ocalałe po II wojnie światowej (5 proc. filmów niemych zrealizowanych do roku 1930 oraz ok. 75 proc. filmów przedwojennych dźwiękowych wyprodukowanych do 1939 roku).

W latach 2008 – 2013  Filmoteka Narodowa zrealizowała projekt konserwacji i digitalizacji przedwojennych filmów fabularnych NITROFILM, w ramach którego zcyfryzowane zostały 43 przedwojenne tytuły, spośród których pełnej rekonstrukcji poddane zostały trzy: „Mania. Historia pracownicy fabryki papierosów” E. Illesa, „Pan Tadeusz”  Ryszarda Ordyńskiego oraz „Zew morza” Henryka Szaro. Filmoteka prowadzi specjalny serwis internetowy poświęcony procesowi odnawiania starych taśm „Nitroblog”, który w czerwcu 2014 roku otrzymał nominację do nagród Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej.

Jednym z najważniejszych i najbardziej znanych programów Filmoteki jest Fototeka, wirtualny album historii filmu polskiego, prezentuje zasoby fotograficzne FN, związane tematycznie z historią polskiej kinematografii. Elektroniczna baza powstaje na podstawie zgromadzonych zbiorów fotosów, negatywów i diapozytywów i znajdują się tam zarówno znane, jak i unikatowe fotosy i robocze zdjęcia z planu, fotografie twórców  oraz zdjęcia z premier filmowych. Dyrektor Filmoteki prof. Tadeusz Kowalski i dyrekcja Festiwalu Filmowego w Gdyni ustalili, że współpraca ta będzie miała szerszy wymiar. - Zależy mi, żeby sekcja „Skarby kina przedwojennego” nie była wydarzeniem jednorazowym, ale żeby na trwałe zagościła w Gdyni jako żywe przypomnienie tego dumnego czasu, kiedy Polska po 123 latach odzyskała niepodległość i mogła po raz pierwszy od ponad stulecia tworzyć własną kulturę w wolnym kraju – mówi Michał Oleszczyk.