„Półkownicy” rysunkowi

Powojenne warunki, w których rozpoczynano realizację filmów animowanych w Polsce, były niezwykle trudne. Kto wie, czy nie trudniejsze niż w filmie fabularnym, dokumentalnym czy oświatowym.

Prymitywne środki techniczne, brak przygotowania fachowego, a także kontaktu z dokonaniami światowej animacji, a przede wszystkim brak twórców i tradycji w tym rodzaju aktywności filmowej spowodowały, że zaczynano niemal od zera.

Oczekiwania władz względem kinematografii określono w 1949 roku podczas Zjazdu Filmowego w Wiśle, gdzie dokonano obrachunku osiągnięć i błędów polskiego kina i wytyczono główne kierunki działań na przyszłość. Zadania filmu animowanego zostały przez władze precyzyjnie określone. Skierowany wyłącznie do dzieci, powinien stanowić narzędzie kształtowania ich społecznych i moralnych poglądów, miał uczyć i bawić, przy czym funkcje dydaktyczne zdecydowanie dominowały nad rozrywkowymi. Położenie głównego nacisku na treść (postulat maksymalnej czytelności), zdegradowało formę dzieła do pełnienia funkcji podrzędnej, usługowej.

Polscy animatorzy starali się wypełniać oczekiwania władz. Władysław Nehrebecki, późniejszy „ojciec Bolka i Lolka”, tak się nawet nimi przejął, że jego „Traktor A-1” (1950), pogodna opowiastka o zaletach mechanizacji rolnictwa w pewnym pegeerze, okazał się – jak oceniła komisja kolaudacyjna – zbyt nachalny propagandowo i nie skierowano go do rozpowszechniania. Podobny los spotkał animowane plakaty antywojenne: "Czy to był sen?" (1948) Zdzisława Lachura i "O nowe jutro" (1951) Leszka Lorka. Te niezwykle zaangażowane politycznie i społecznie filmy stały się paradoksalnie pierwszymi „półkownikami” w dziejach naszej animacji.