"Bez znieczulenia" po rekonstrukcji w kinie Kultura

Wśród gości specjalnych znajdą się: Allan Starski, Wiesława Starska, Krystyna Grochowicz, Krzysztof Tchórzewski, Małgorzata Lewandowska, Halina Prugar i Kazimierz Kaczor.

 

Zbigniew Zapasiewicz w "Bez znieczulenia", fot. KinoRP.

„Andrzej wypalił z siedem cygar, a ja tylko tyle mogłam wyrozumieć, że faceta opuściła żona… I że on jakoś cierpi. Byliśmy wtedy bardzo rozpolitykowani i najbardziej dramatyczne przeżycia osobiste wydawały się zbyt wątłym tematem na prawdziwy film. Zaczęliśmy się zastanawiać, jak dodać wątek polityczny”. Jak udało się połączyć perspektywę osobistą z polityczną i czym zakończyła się współpraca Agnieszki Holland i Andrzeja Wajdy, przekonać się będzie można już 20 stycznia w warszawskim kinie Kultura, gdzie o godz. 20.00 odbędzie się uroczysta premiera filmu "Bez znieczulenia" (1978), klasyka Kina Moralnego Niepokoju w nowej, cyfrowej wersji. Organizatorami premiery są: Stowarzyszenie Filmowców Polskich, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Studio Filmowe Zebra i Kino Kultura oraz twórcy projektu KinoRP, a jego specjalnymi gośćmi twórcy filmu.

„Rozmowy z Andrzejem, jego reakcje milczenia, znudzenia, entuzjazm, potem jego działanie na planie – były dla mnie lepszą nauką, czym jest reżyseria, niż cała szkoła filmowa” – wspominała pracę przy "Bez znieczulenia" Agnieszka Holland. Andrzej Wajda, wówczas szef Zespołu Filmowego „X”, chciał zrobić film razem z jednym ze swoich młodych reżyserów. Wybór padł właśnie na absolwentkę FAMU. Ogólny pomysł: historia człowieka, którego świat po odejściu żony się rozpada. Tytuł podsunęła Wajdzie rozmowa z Danielem Olbrychskim – aktor użył takiego określenia, opowiadając o swoich niedawnych doświadczeniach. Ów zarys filmu został obudowany fabułą, której inspiracją były zarówno doświadczenia obojga filmowców – m.in. z czasów stalinowskich i Marca ’68 – jak i elementy biografii osób im znanych: ojca reżyserki Henryka Hollanda oraz Ryszarda Kapuścińskiego. Scenariusz pisany był z myślą o konkretnych aktorach, przede wszystkim Zbigniewie Zapasiewiczu i Ewie Dałkowskiej. Wajda chciał też, by znalazła się tam rola dla Krystyny Jandy, która zagrała (prawie) niemą studentkę – ostatecznie na planie, w epizodzie, pojawił się też jej partner z „Człowieka z marmuru” Jerzy Radziwiłowicz.
 
Zbigniew Zapasiewicz i Andrzej Seweryn w "Bez znieczulenia", fot. KinoRP.

Scenariusz gotowy był jesienią 1977 roku. Wysłany do ministerstwa, wrócił z warunkową zgodą: zostanie skierowany do realizacji, o ile twórcy wprowadzą „uzgodnione zmiany”. Poprawki znienawidzonego (i vice versa) przez środowisko filmowców ministra Wilhelmiego według reżysera za bardzo złagodziłyby wymowę filmu, dlatego stracił serce do projektu i zajął się przygotowywaniem w Starym Teatrze spektaklu „Z biegiem lat, z biegiem dni…”. Równocześnie jednak – ze względów proceduralnych – powstawał scenopis. Na dobre prace ruszyły po tragicznej śmierci Wilhelmiego w katastrofie lotniczej w kwietniu ’78: przywrócono pierwotną wersję tekstu, szybko zaczęto i ukończono zdjęcia (niemal wszystkie w naturalnych wnętrzach i plenerach). Gotowy film, choć ostry w wymowie, nie spotkał się ze sprzeciwem nowych władz kinematografii i w listopadzie tegoż roku trafił do kin.

Nieco kafkowska z ducha opowieść o wybitnej jednostce niszczonej przez system była atakowana przez partyjną prasę, za to znakomicie przyjęta przez publiczność, a kilka miesięcy później –ex aequo z „Pasją” Stanisława Różewicza – nagrodzona na FPFF w Gdańsku Złotymi Lwami. I choć historia Jerzego Michałowskiego (Zbigniew Zapasiewicz) wpisana jest w realia Polski gierkowskiej, mechanizm w niej opisany pozostaje uniwersalny - jak bowiem mówi adwokat żony bohatera (Jerzy Stuhr): „Wszystkiego można dowieść. Wina jest pojęciem elastycznym, zależy od naświetlenia”.

"Bez znieczulenia" to pierwsza tegoroczna premiera i kolejny – po m. in. „Popiele i diamencie”, „Weselu”, „Ziemi obiecanej”, „Niewinnych czarodziejach”, „Pannach z Wilka”, „Człowieku z marmuru”, „Wszystko na sprzedaż”, „Człowieku z żelaza” – film Andrzeja Wajdy zrekonstruowany cyfrowo w ramach projektu KinoRP.

Projekt KinoRP to przedsięwzięcie zainicjowane w roku 2008 przez firmę KPD i koordynowane przez Cyfrowe Repozytorium Filmowe, którego partnerami są obecnie: Studio Filmowe KADR, Studio Filmowe TOR, Studio Filmowe ZEBRA, Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, Wytwórnia Filmów Oświatowych, Studio Filmów Rysunkowych, Studio Miniatur Filmowych, Chimney, Yakumama Film, Studio Filmowe TPS, Studio Produkcyjne Orka, Fixafilm, DI Factory, Soundplace, Strefa Dźwięku, ProSound Studio, Skłodowski Studio Dźwiękowe, BTI Studios.

Projekt KinoRP honorowym patronatem objął Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski.