Zjazd Filmoznawców w Kamieniu Śląskim

I Zjazd Filmoznawców i Medioznawców w Kamieniu Śląskim to odważna, realizowana z rozmachem i silna merytorycznie inicjatywa, która może stać się ważnym wydarzeniem w rozwoju tej dziedziny wiedzy.

Konferencja, organizowana przez Uniwersytet Śląski w Katowicach, odbędzie się w dniach 6-8 czerwca 2013 roku. Jej pomysłodawcą jest profesor Andrzej Gwóźdź, kierownik Kierownik Zakładu Filmoznawstwa i Wiedzy o Mediach Uniwersytetu Śląskiego. Gwóźdź od początku postawił na konferencję ogólnopolską, integrującą naukowców z całego kraju, która skutkować ma nie tylko zacieśnieniem więzów pomiędzy przedstawicielami środowiska, ale także zredefiniowaniem obszarów, jakimi zajmuje się współczesne filmoznawstwo.


Udało mu się, bo o tej konferencji mówiło się od wielu miesięcy.  Efektem jest trzydniowe spotkanie, podczas których zaplanowano ponad 70 referatów!  Do tego wielkie nazwiska: wykłady inauguracyjne wygłoszą   profesor Siegfried Zielinski z berlińskiej Akademii der Künste i profesor Alicja Helman z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Inicjatywę wsparły finansowo Narodowe Centrum Kultury oraz Polski Instytut Sztuki Filmowej, a w jej realizacji pomagają m.in. Stowarzyszenie Inicjatywa oraz Silesia Film.

Co dzieje się we współczesnym kinie i jak zmieniają się dzisiejsze media? Czy film jeszcze opowiada, czy może już tylko pokazuje? Dlaczego w badaniach filmoznawczych zapomina się o widzu? Co to jest „kultura uczestnictwa” i jaki wpływ ma ona na kino? W jaki sposób odbywa się „recykling mediów”? Czy kamera kłamie - w jaki sposób celebryci funkcjonują dzięki mediom? Jak rysują się perspektywy produkcji i promocji filmowej w kontekście rozwoju środowisk społecznościowych? Czy media stanowią o tożsamości polskiej generacji X? Czy współczesne kino 3D to kreacja, czy może kalkulacja?  Te najważniejsze pytania badawcze, sformułowane przez organizatorów konferencji, pokazują, jak bardzo pojemne jest pojęcie filmoznawstwa i medioznawstwa w dzisiejszych czasach.

Rozmach tematyczny wydaje się najciekawszym aspektem konferencji. Różnice między filmoznawstwem a medioznawstwem zacierają się stopniowo, wraz  z poszerzaniem się pól eksploatacji filmów i programów i zwiększaniem się grona odbiorców kultury audiowizualnej. Pomysłodawca konferencji, Andrzej Gwóźdź pisał w swoim artykule „Kino po kinie”: „Cały świat stał się jednym wielkim ekranem z nieustającym filmem”. „Filmem może być zarówno kominek dymiący z wyświetlacza, który właściwie już nie jest telewizorem, albo wygaszacz ekranu laptopa; zwiastun i demo, wizualizacje muzyki i wiele innych zjawisk. A kinem – wnętrze samochodu z wyświetlaczem z tyłu fotela. (…) Wychodzimy z kina w centrach handlowych, ale kina wszędzie pełno wokół nas: na lotniskach i dworach, w budynkach użyteczności publicznej i gabinetach lekarskich, w samolotach i windach, słowem – tam, gdzie przestrzeń współkształtowana jest przez ekrany, czyli po prostu wszędzie”. Zatarcie granic między przekazem a przekaźnikiem, między filmem a innymi środkami przekazu, nieokreślona w dzisiejszych czasach natura kina, to sygnały mówiące o tym, że filmoznawstwo musi szukać nowych obszarów tematycznych, jednocześnie korzystając z dorobku i tradycji.

Wydaje się, że polscy naukowcy rozumieją tę polifoniczną naturę współczesnej kultury audiowizualnej, czego dowodem jest tematyka zgłoszonych referatów. Program konferencji kreuje wizerunek współczesnego filmoznawcy jako naukowca poszukującego własnego, oryginalnego obszaru badawczego. To badacz, który pyta o granice nauki, o publiczność kinową, o kulturę masową i celebrycką, o związki filmu i nowych mediów, o cyberkulturę, ale także o kino nurtu queer, kino nurtu „food” a nawet o Polską Kronikę Filmową. To wielki kocioł współczesnego filmoznawstwa, z którego każdy może wyłowić sobie to, co z niego lubi najbardziej.

Organizatorzy zaplanowali pięć paneli tematycznych, z których każdy odbywać się będzie pod kuratelą kadry profesorskiej. Są to: „Historia filmu i kina”, „Metodologie i teorie audiowizualności dzisiaj”, „Nowe media - nowe wyzwania badawcze”, „Ruchome obrazy w perspektywie antropologicznej” oraz „Varia”. Panelom przewodniczą najwybitniejsi polscy medioznawcy i filmoznawcy, jak m.in. Małgorzata i Marek Hendrykowscy, Wiesław Godzic, Ryszard Kluszczyński, Mirosław Przylipiak, Tadeusz Lubelski, Tadeusz Szczepański.

Program konferencji TUTAJ