Czy opłaca się ryzykować w kinie?

Na tak postawione pytanie próbują odpowiedzieć dziennikarze magazynu „Total Film”, drugiego co do znaczenia (po „Empire”) brytyjskiego magazynu filmowego. Na swojej stronie internetowej publikują właśnie listę 50 najbardziej ryzykownych filmów w historii kina.

Na liście dominują filmy amerykańskie i angielskie – takie, które weszły na ekran kilkadziesiąt lat temu i takie, które jeszcze czekają na premierę. Najstarszy w zestawieniu jest film „Marynarz słodkich wód” (1928) – jedno z arcydzieł Bustera Keatona. W tym przypadku istota ryzyka polegała na skomplikowanej scenie, której w trakcie huraganu front domu wali się na Keatona – szczęśliwie jednak bohater filmu ocalił życie, bowiem stał tam, gdzie w ścianie umieszczono okno. Realizacja wymagała więc nie lada precyzji. Czy ryzyko się opłaciło? Owszem scena przeszła do historii filmu, choć w tym samym czasie Buster Keaton stracił artystyczna niezależność.


Buster Keaton w filmie „Marynarz słodkich wód" . Fot. materiały prasowe

Film Keatona zajmuje na liście pozycję 32, o oczko niżej uplasowały się "Dziwolągi" (1932) Toda Browninga – paradokumentalna wręcz opowieść o cyrkowych monstrach wykorzystanych przez chciwą gwiazdę. Film uznawany dziś za klasykę horroru, w chwili premiery okazał się niewypałem – w wielu krajach zakazany, tam, gdzie można było go wyświetlać, poniósł kasową klęskę.

Na miejscu 30. „Życie Pi” (2012) Anga Lee – ekranizacja uznawanej za dzieło nie do sfilmowania powieści Yanna Martela – o chłopcu i tygrysie w jednej łodzi na otwartym morzu: potwierdzenie geniuszu reżysera, który odniósł sukces kasowy (blisko 600 mln dolarów) i artystyczny.


Kadr z filmu „Życie Pi". Fot. Imperial-CinePix

Na miejscu 26. "Pasja" (2004) Mela Gibsona – męka Chrystusa okazała się tematem tak ryzykowny, że nikt w Hollywood nie chciał go podjąć. Tymczasem Gibson zrealizował film w języku aramejskim, nasycił go okrucieństwem, którego mogliby mu zazdrościć twórcy „Piły” i w rezultacie zarobił więcej niż jakikolwiek wcześniejszy film hollywoodzki adresowany do widzów powyżej 16 roku życia.

Na miejscu 24. "Lista Schindlera" (1993) Stevena Spielberga: film powstawał niemal równocześnie z „Parkiem Jurajskim”, lecz mimo to nie tylko udało się stworzyć nowy kanon filmu o Zagładzie, ale jeszcze Spielberg zdobył długo wyczekiwane Oscary za film roku i reżyserię (plus pięć innych).

Na miejscu 18. „Ben Hur” (1925) Freda Niblo: najdroższy film hollywoodzki czasów niemego kina (4 mln dolarów) – wielki hit według powieści Lew Wallace’a z równie wielką sekwencją wyścigu rydwanów, która nakręcono – z przyczyn technicznych - tylko raz.

Na miejscu 17. "Dyktator" (1940) Charlesa Chaplina: istotą ryzyka był opór amerykańskich izolacjonistów, którzy nie chcieli dopuścić filmu na ekrany. I chociaż film stał się największym kasowym sukcesem Chaplina, jego twórca oświadczył, że gdyby znał prawdę o Holocauście, nigdy by „Dyktatora” nie nakręcił.


Charles Cha[lin w filmie „Dyktator". Fot. materiały prasowe

Na miejscu 12. "Szczęki" (1975) Stevena Spielberga: ryzyko wynikało z niedoświadczenia reżysera i użycia mechanicznego nie do końca sprawnego rekina. Okazało się, że studio nie doceniło montażowej inwencji reżysera.

I pierwsza dziesiątka:

10. „Władca Pierścieni” (2001-3) Petera Jacksona: ogromne ryzyko produkcyjne zaowocowało zyskami rzędu 3 miliardów dolarów i 17 Oscarami.

9. „Hobbit: niezwykła podróż” (2012) Petera Jacksona: lata przygotowań i wielce ryzykowna decyzja kręcenia z szybkością 48 klatek/sek.

8. "Wrota niebios" (1980) Michaela Cisino: klapa, która pogrążyła studio United Artists, western jako gatunek filmowy oraz karierę reżysera, świeżo po sukcesie „Łowcy jeleni”.

7. "Ojciec chrzestny" (1972) Francisa Forda Coppoli: Paramount liczył na sukces, ale zwątpił, gdy za realizację wziął się nieznany reżyser i zaangażował sprawiającego kłopoty Marlona Brando i niemal nieznanego Ala Pacino.

6. „Titanic” (1997) Jamesa Camerona: trzeba było aż dwóch wytwórni, Paramountu i 20th Century Fox, by sfinansować film.

5. "Avatar" (2009) Jamesa Camerona: nowatorskie wykorzystanie technologii 3D, które odwróciło uwagę widowni od infantylnego scenariusza.

.
Kadr z filmu „Gwiezdne wojny". Fot. Imperial-CinePix

4. „Gwiezdne wojny” (1977) George’a Lucasa: aby spełnić swoją wizję, Lucas musiał stworzyć studio efektów specjalnych, co nadwyrężyło do niego zaufanie 20th Century Fox, które nie doceniło projektu, mającego – jak się okazało – zmienić nie tylko kino, ale i całą kulturę masową.


Kadr z filmu „Psychoza". Fot. materiały prasowe

3. "Psychoza" (1960) Alfreda Hitchcocka: z obawy przed cenzurą Universal Pictures świadomie ograniczył Hitchcockowi fundusze, zmuszając go do pracy z ekipą telewizyjną za zmniejszoną gażę. Mimo to film przyniósł Hitchcockowi ogromny majątek.

2. "Przeminęło z wiatrem" (1939) wyprodukowane przez Davida O. Selznicka: film powstawał jako produkcja niezależna, kręciło co najmniej trzech reżyserów, a sam wybór obsady pochłonął dwa lata. Ale żaden film w historii kina (uwzględniając inflację) tyle nie zarobił.


Kadr z filmu „Czas Apokalipsy". Fot. Kino Świat

1. "Czas Apokalipsy" (1980) Francisa Forda Coppoli: ekranizacja „Jądra ciemności” Josepha Conrada kosztowała fortunę (31,5 mn dolarów), karierę Martina Sheena (dostał zawału na planie) i konieczność wybudowania podwójnych dekoracji (po ataku tajfunu). Udało się spełnić niespełniony sen Orsona Wellesa i Davida Leana,  zdobył Złotą Palmę i dwa Oscary, no i nie oszaleć (choć było blisko – „dzień po dniu coraz bardziej popadaliśmy w szaleństwo” wspomina realizację Coppola)