Lidia Zonn: współczesny montaż jest nie zawsze przemyślany

Z wybitną montażystką Lidią Zonn, laureatką tegorocznej Nagrody Stowarzyszenia Filmowców Polskich, o sztuce klasycznego i nowoczesnego montażu rozmawia Marcin Zawiśliński

Portalfilmowy.pl: Jak się zmieniła sztuka montażu w porównaniu do czasów, kiedy pani zaczynała wykonywać ten zawód?

Lidia Zonn: Diametralnie, i to nie dlatego, że pojawiła się nowa technika. Kiedy wchodziłam do tego zawodu, nie było żadnej szkoły montażu. Nas uczyli wyłącznie doświadczeni reżyserzy, a oni z kolei kształcili się przez analizę wybitnych filmów. Natomiast dziś montażyści uczą montażystów.
My przywiązywaliśmy ogromną wagę do klarownego i płynnego opowiadania. Obecnie w montażu mamy do czynienia z dużo mniejszą niż przed laty dbałością o precyzję montażu rozumianą jako cięcia w obrazie i łączenie ich w serie kolejno po sobie następujących ujęć. Taka „prowizorka formalna” to dziś dominująca forma montażu.


Lidia Zonn (w środku), laureatka tegorocznej Nagrody SFP. Foto. Kuźnia Zdjęć.

PF:To dobrze, czy źle?

LZ: Nie potrafię tego jednoznacznie ocenić. Są plusy i minusy.

PF: Jakie?

LZ: Zaletą nowoczesnej formy montażu jest większa sprawność opowiadania, umiejętne robienie skrótów i syntez w obrazie oraz efektowne łamanie przestrzeni i czasu. Ja jestem jednak przyzwyczajona do czystszej sztuki montażu i tego mi dziś brakuje.

PF:Współczesny montaż filmowy zdominowała nowoczesna technologia i komputery. W jaki sposób zmieniły one pracę montażystów?

LZ: Kiedyś każda sklejka i każdy układ montażowy był trudny. Dlatego trzeba było nad tym dłużej myśleć i dopracowywać. Dzisiejsza technologia mogłaby tylko pomagać. Problem w tym, że jest dość prosta w obsłudze. Ta łatwizna wkradła się również do stylistyki i spowodowała, że współczesny montaż jest, niestety nie zawsze przemyślany.

PF:Który film był dla pani najtrudniejszy?

LZ: Niełatwo mi na to pytanie  odpowiedzieć, bo różne były powody tych trudności. Ale jeśli chodzi o techniczną stronę, to najtrudniejszy był „Węzeł” Kazimierza Karabasza – drugi dokument w mojej karierze. To był pierwszy polski film, w którym zastosowano dialogi synchroniczno-obserwacyjne.

PF: Gdyby pani mogła wybrać moment rozpoczęcia drogi zawodowej, to byłaby to druga dekada XXI wieku, czy też lata 60. XX wieku?

LZ: Wszyscy montażyści, którzy pracowali na taśmie, uważają, że to był lepszy moment dla montażu. To były bardziej romantyczne czasy.